AMED ÖTEKİLERİN GÜNDEMİ- Amed'de 20:30'da Gazeteci Hamza Özkan'ın sunduğu Ötekilerin Gündemi 8. Gün programına canlı yayına konuk olan Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) hukuk biriminden Avukat Ruken Altun, "Türkiye'de 400'den fazla hapishane var ve 350 bine yakın mahpus tutuluyor" dedi.
Türkiye’de Hapishane Gerçeği: Kapasite Aşımı ve Hak İhlalleri
Türkiye’de hapishanelerde yaşanan hak ihlalleri giderek derinleşiyor. Kapasite aşımından kaynaklanan insanlık dışı koşullar, hasta ve özel ihtiyaçlı mahpusların yaşadığı ihlaller ve cezaevlerindeki tecrit politikaları büyük bir endişe kaynağı haline gelmiş durumda. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) hukuk biriminden Avukat Ruken Altun, Gazeteci Hamza Özkan’ın sunduğu Ötekilerin Gündemi 8. Gün canlı yayınına konuk oldu.
Canlı yayında hapishanelerdeki insan hakları ihlalleri, cezaevi sistemindeki dönüşümler ve özel ihtiyaçlı mahpusların yaşadığı zorluklar ele alındı. Altun, kapasite aşımı, sağlık hizmetlerine erişim, hasta mahpusların durumu, cezaevi mimarisindeki dönüşüm ve izolasyon politikaları gibi kritik başlıklarda değerlendirmelerde bulundu.
"Türkiye'de 400’den fazla hapishane var ve 3084 bine yakın mahpus tutuluyor. Hapishane koşulları ağırlaşırken, özellikle hasta ve özel ihtiyaçlı mahpuslar için yaşam giderek daha da zorlaşıyor."
CİSST: Hapishanelerdeki Hak İhlallerine Karşı Mücadele
2006 yılında kurulan Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), hapishanelerde yaşanan hak ihlallerine karşı mücadele eden en önemli sivil toplum kuruluşlarından biri. Dernek, mahpus haklarını savunma, hapishanelerdeki yaşam koşullarını izleme, raporlama ve çözüm önerileri geliştirme gibi birçok alanda aktif çalışmalar yürütüyor.
CİSST, özellikle şu grupların yaşadığı sorunlara odaklanıyor:
✅ Hasta ve engelli mahpuslar
✅ Kadın ve çocuk mahpuslar
✅ LGBTİ+ mahpuslar
✅ Yaşlı mahpuslar
Dernek, mahpusların sağlık, eğitim ve insanca yaşam haklarını koruma amacıyla raporlar hazırlıyor, kamuoyu farkındalığı oluşturuyor ve hukuki destek sağlıyor.
Türkiye’de Hapishanelerde Durum Ne Kadar Kötü?
Av. Ruken Altun’un aktardığı verilere göre, Türkiye’de 400’den fazla hapishane bulunuyor ve 350 bine yakın mahpus bu cezaevlerinde tutuluyor. Özellikle son yıllarda hapishanelerin hızla artmasıyla birlikte, kapasite aşımı ve yaşam koşullarındaki kötüleşme daha belirgin hale geldi.
> “Hapishanelerde yer kalmadığı için 8-10 kişilik koğuşlarda 20-25 kişi kalmak zorunda bırakılıyor. Yeterli yatak bile yok, birçok mahpus yerde yatıyor. Hijyen koşulları kötüleşiyor, sağlık hizmetlerine erişim giderek zorlaşıyor.”
Özellikle hasta ve engelli mahpusların yaşadığı sorunlar endişe verici boyutta:
🔴 Tekerlekli sandalyeye ihtiyacı olan mahpuslar, uygun olmayan koğuşlarda kalıyor.
🔴 Ağır hasta mahpusların hastaneye sevkleri geciktiriliyor ve kelepçeli muayene dayatılıyor.
🔴 LGBTİ+ mahpuslar insan haklarına aykırı şekilde tecrit ediliyor.
Hapishanelerde Derinleşen Hak İhlalleri
Türkiye’de hapishane koşulları mahpus hakları açısından alarm veriyor. Av. Ruken Altun, en büyük sorunları şöyle sıraladı:
✅ Kapasite aşımı: Koğuşlar aşırı kalabalık, yaşam alanları yetersiz.
✅ Sağlık hizmetlerine erişim zorluğu: Doktor ve ilaç temini yetersiz, hastane sevkleri gecikiyor.
✅ Kötü muamele ve tecrit: Keyfi disiplin cezaları, sosyal hakların kısıtlanması.
✅ Yetersiz beslenme ve hijyen: Düşük kaliteli yemekler, sınırlı temizlik malzemesi.
Hasta mahpusların infaz erteleme hakkına rağmen serbest bırakılmadığını vurgulayan Altun, Adli Tıp Kurumu’nun taraflı raporlarla hasta mahpusların tahliyesini engellediğini belirtti.
“Adli Tıp Kurumu, birçok hasta mahpusun tahliye edilmesini engelliyor. Her yıl onlarca mahpus cezaevinde hayatını kaybediyor.”
Yeni Hapishane Modelleri: Daha Fazla Tecrit, Daha Az Hak
Son yıllarda inşa edilen S ve Y Tipi hapishaneler, mahpusların daha fazla izole edilmesine ve haklarının kısıtlanmasına neden oluyor.
“Yeni yapılan hapishanelerde mahpuslar tek kişilik hücrelerde tutuluyor. Ortak alanlar sınırlandırıldığı için sosyalleşme imkânı yok denecek kadar az. Özellikle siyasi mahpuslara yönelik daha sert izolasyon politikaları uygulanıyor.”
Bu tür cezaevleri, mahpusların psikolojik sağlığını ciddi şekilde etkiliyor ve yalnızlaştırma politikalarının bir parçası olarak kullanılıyor.
CİSST: Kamuoyu Duyarlı Olmalı, Mücadeleyi Büyütmeliyiz!
CİSST, hapishanelerdeki tüm mahpusların haklarını savunma ve izleme devam ederken, kamuoyunun da bu konuda duyarlı olması gerektiğini vurguluyor.
"Hapishanelerde yaşanan hak ihlalleri yalnızca mahpusların değil, tüm toplumun sorunudur. Mahpusların temel haklarını savunmak ve yaşam koşullarını iyileştirmek için kamuoyunun desteğine ihtiyacımız var."
CİSST, önümüzdeki süreçte de raporlar, söyleşiler ve kamuoyu bilgilendirme çalışmaları ile mücadeleyi sürdürecek.
Ötekilerin Gündemi: Hapishanelerdeki Sorunları Gündemde Tutmaya Devam Edecek
Ötekilerin Gündemi olarak, CİSST ile ilk programımızı gerçekleştirdik. Bundan sonra her hafta farklı bir uzman ile hapishanelerle ilgili farklı bir konuyu ele alacağız.
Bu süreçte sadece canlı yayınlarla değil, röportajlar, özel dosya çalışmaları ve araştırma haberleriyle hapishanelerdeki insan hakları ihlallerini kamuoyuna aktarmaya devam edeceğiz.
Tüm sivil toplum örgütlerini, insan hakları savunucularını ve adalet için mücadele eden herkesi bu konuda ses çıkarmaya çağırıyoruz.
🔴 Adalet herkes için! Mahpus hakları insan haklarıdır!