Akademisyen Aydın: Newroz'un zaferine inanmaya devam edelim

Kürt halkının ulusal varlığını, özgürlük özlemini ve mücadelesini sembolize eden Newroz, köken olarak antik döneme kadar uzanıyor. Mezopotamya coğrafyasında baharın gelişini simgeleyen Newroz, Azerbaycan, Afganistan ve Orta Asya cumhuriyetlerinde de kutlanıyor. Ancak Kürtler, Newroz’a önemli eklemelerde bulunarak, Ulusal Bayram olarak kabul etti. Dehak’a karşı verilen mücadelenin başlangıcı olarak anlamlandırırken, barış, özgürlük ve eşitlik kavramlarıyla yan yana getiriyor.

Çeşitli hükümetlerin yasaklamaları ve “Nevruz” tanımlamasıyla anlamına yönelik saldırılara karşı, Newroz ısrarla kutlandı. Bu yıl ise Newroz, koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle kitlesel kutlamalar gerçekleştirilmedi. Ancak sokaklarda yakılan ateşler ve çekilen halaylarla, evlerde ise yakılan meşaleler ve zılgıtlarla kutlandı.

İtalya’nın Floransa kentinde bulunan Scuola Normale Superiore di Pisa Üniversitesi’nde akademik çalışmalarını sürdüren ve Newroz üzerine tez yazan akademisyen Delal Aydın, koronavirüs günlerinde kutlanılan Newroz Bayramı’nın önemi ve anlamına yönelik devlet müdahalelerini değerlendirdi.

Newroz’un Kürtler açısından ayırıcı özelliğinin Kawa efsanesiyle ilgili olduğunu söyleyen Aydın, efsanesinin bugün tüm Kürt hareketleri açısından kurucu mit olarak ifade edildiğini aktardı. Aydın, “Newroz bu direniş tarafından yazılan tarihi ifade eder. Yani Kürtler Newroz ’un hem antik olan hem de yaygın olan baharın getirdiği ‘yeni bir başlangıç’ diye özetleyebileceğimiz anlamına, önemli eklemeler yapmışlardı. Ve Kürtler ‘yeni başlangıcı’ bir halk direnişiyle ilişkilendirirler. Newroz’un Kürtler için anlamı yeni bir başlangıçtır ve bu anlam eski Mezopotamya halklarıyla aynıdır. Kürtlerin farkı, bu yeni başlangıcın direnişle geleceği fikrini Newroz’a eklemeleridir. Newroz’un Kürtler için ifade ettiği anlam, bugün de her zamanki gibi geçerlidir. Çünkü Kürtler zulme maruz kalmaya devam ediyorlar” dedi.

Newroz’un Kürtlerin benimsediği hem en eski hem de en güncel kültürel değer olduğunun altını çizen Aydın, şunları söyledi: “O kadar eskidir ki; Kürtler arasındaki dinsel, dilsel, tarihsel ya da siyasi bütün farkları aşar. Bu açıdan Kürtler arasında bir dayanışma örmek için çok uygun bir zemin sunar. Newroz bir o kadar da günceldir. Özellikle son yıllarda yasadığımız şeyler; biz Kürtlere kaderimizin ve geleceğimizin ne kadar birbirine bağlı olduğunu gösterdi. Demirci Kawa, Dehak’ın sarayının önünde ateş yaktığında, bu ateşi görenler de isyana katılmıştı. Çünkü onlar da Dehak’ın zulmünden kaçmışlardı. Demirci Kawa bir efsanedir ama efsaneler bazen pek çok gerçekten daha iyi bir şekilde gerçeği ifade eder.”

Dünyada küresel salgın halini alan ve birçok insanın hayatını kaybetmesine neden olan koronavirüs salgınına karşı Newroz’un umudu ifade ettiğini vurgulayan Aydın, “En genel ifadeyle söylersek; Newroz iyiliğin kötülüğü yendiği günün adıdır. O yüzden yeni yılın ilk günüdür. Biz Kürtler, içinde doğduğumuz sonu gelmez siyasi zulüm yüzünden, kötülüğü bizi ezenlerle, iyiliği de kendi mücadelemizle tanımlaya geldik. Yani Newroz’un bu anlamını ön plana çıkardık. Bu tanımlama Kawa efsanesindeki kurucu anlamdır ve Kawa efsanesiyle Newroz’un birleşmesi zaten bu açıdan son derece politiktir” değerlendirmesinde bulundu.

Newroz’un antik kökenlerine inildiğinde doğa ve insan ilişkisinin görüleceğini ifade eden Aydın, “Newroz kıtlık, yokluk ve hastalık getiren kış günlerinin bitip, yerine baharın gelmesidir, yeni bir başlangıçtır. Koronavirüsü doğanın insan üzerinde ne kadar yıkıcı olabileceğine işaret ediyor. Bizi tecride zorluyor ve aksi takdirde sevdiklerimizi elimizden almakla tehdit ediyor. Afrikalı bir şairin de dediği gibi; bizim umudumuz umuttur. Bana göre Newroz işte bu kurucu umuttur, yani kazanma ihtimalini doğuran umuttur. Newroz’a ve iyiliğin zaferine inanmaya devam edelim” diye konuştu.

Kürtlerin kültürel değeri olan Newroz’a yönelik devlet saldırılarının ve Newroz’u 'Nevruz’laştırma ısrarına dönük politikalarının çöktüğünü ifade eden Aydın, devamla şunları söyledi: “Devletin Newroz’u nevruzlaştırma projesi uzun zamandır çökmüş durumda. Bu projeyi en büyük istek ve heyecanla uyguladıkları, devletin bütün ideolojik aygıtlarını bu yolda seferber ettikleri 1990’li yıllarda bile, nevruz siyaseti halk tarafından bir ilgi ve itibar görmemişti. Nevruzlaştırma konusunda ısrarın sürdüğünü çok düşünmüyorum. Ama bu politikanın çöktüğünü itiraf edemiyorlar. Sanırım o yüzden devlet erkanının ateşten atlama sahnelerini görmeye devam ediyoruz.”