eski FARC Komutanı Luıs Elıecer Rueda: Barış halkla inşa edilir

Evrensel Gazetesin'den Elif GÖRGÜ'nün haberine göre; Savaş döneminde kullandığı ismi Matías Aldecoa olan ve bugün gerçek adını kullanan Luis Eliécer Rueda, Kolombiya’daki barış sürecinin başardıkları ve başaramadıkları üzerine sorduklarımın yanıtlarını gönderdiği gün, eski FARC liderlerinin bir bölümü Kolombiya hükümetine karşı “yeniden silahlı mücadele” ilan ettiler.

Bu ilanı yapanlar herhangi birileri değildi. Havana’daki uzun barış görüşmeleri sürecinde FARC heyetinin başkanlığını üstlenen Ivan Marquez, görüntülerde en öndeydi. “Savaşma iradesi oldukça kazanma umudu vardır” pankartı önünde konuşan Marquez, iki yılda 500’ü aşkın toplum liderinin ve 150 gerillanın öldürüldüğünü söyledi. Yeni gerillanın da eski isimleri Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri-Halk Ordusu (FARC-EP) adını kullanacağını ve sadece “saldırılara karşılık vereceğini” ekledi.

FARC’ın Timoçenko adıyla bilinen Eski Lideri Rodrigo Londono ise Twitter hesabından yaptığı paylaşımda Marquez’in silahlanma çağrısını reddettiklerini açıkladı ve eski gerillaların yüzde 90’ının barış anlaşmasına bağlı kalacağını duyurdu.

YOLDAŞLARIN YOLLARI AYRILDI

Gelişmeler üzerine yeniden iletişime geçerek yorumunu sorduğum Luis Eliécer Rueda, Londono’nun açıklamasını desteklediğini ve partisinin bu konuda yapacağı açıklamanın kendi yorumu olacağını vurguladı. Uzun yıllar FARC-EP Genelkurmay Başkanlığı üyesi olan Luis Eliécer Rueda da Ivan Marquez’in başkanlık ettiği Havana heyeti içindeydi. Bugün, yıllarca silah arkadaşlığı yaptığı bazı yoldaşlarıyla yolu ayrılmış oldu. Luis Eliécer Rueda, aynı zamanda, FARC’ın kurduğu yasal siyasi parti olan Alternatif Devrimci Güç (kısaltması yine FARC) partisinin merkez komitesi üyesi.

Kolombiya’da Kasım 2016’da dönemin iktidarı Juan Manuel Santos hükümetiyle FARC arasında imzalanan barış anlaşmasının birçok maddesi hâlâ hayata geçirilmiş değil. Bunda, anlaşma sonrası iktidara gelen hükümetin aşırı sağcı Ivan Duque hükümeti olmasının payı var. Ama aslolan halkın önemli bir bölümünün anlaşmaya ikna edilmemiş olması. Anlaşmanın halk oylamasına sunulduğu ve “hayır” oyunun kazandığını hatırlamak gerekiyor. Bunun üzerine anlaşma yenilenmiş ve bu kez oylanmadan hükümetçe yasalaştırılmıştı.

"SAVAŞTAN ÇIKARI OLANLAR YENİDEN İKTİDARA GELDİ"

Luis Eliécer Rueda’ya göre olumsuz seçim sonuçlarına rağmen anlaşmanın olumlu yanları ağır basıyor. “Barış anlaşması, çatışmayı ortaya çıkaran ve ekonomik, politik ve sosyal anlamda yarım yüzyıldan fazla sürmesine neden olan yapısal boyutlara yönelik çözüm konusundaki içeriği açısından iyi bir anlaşma” diyor Eliécer Rueda:

“Bizim kadar Santos hükümetinin de referandum anlaşmanın halk tarafından onaylanmasıyla sonuçlanması için gerekli çabayı sarf ettiğini düşünüyorum. ‘Hayır’ın kazanması savaştan çıkarı olan aşırı sağcı güçlere politik avantaj sağladı, bu avantajı anlaşmanın uygulanmamasını haklı çıkarmak için kullandılar. Bugün, anlaşmanın temel kısımlarını değiştirmek için çaba harcayan bu güçler bir kez daha iktidardalar.”

"YEREL VE BÖLGESEL SEÇİME HAZIRLANIYORUZ"

Eliécer Rueda, bugün FARC olarak bir siyasi parti olduklarını, Kolombiya’da demokratik değişimler ve sosyal adalet için yasal alanda mücadele verdiklerini belirterek bugünlerde yerel ve bölgesel seçimlere hazırlık için farklı alternatif ve demokratik güçlerle ittifaklar kurdukları bir seçim kampanyası sürecinde olduklarını söylüyor ve ekliyor: “Bu, eskiden düşünülemezdi; küçük olsalar bile rejim tarafından sunulan alanlara katılmak için daha fazla istek gösteren Kolombiyalıların zihninde, bu alanların siyasi mücadele aracılığıyla genişletilmelerinin gerekli olduğu inancı konusunda bir değişim gerçekleşti.”

"UZUN BİR SÜRECİN BAŞINDA OLDUĞUMUZ UNUTULMAMALI"

Eliécer Rueda’ya göre bu değişimin yansıması, Halk Koalisyonunun Adayı Gustavo Petro’nun 8 milyon oyu aştığı 2018’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda gerçekleşti: “Geçmişte alternatif güçlerin aldığı en yüksek oy Carlos Gaviria’nın 2006 yılında aldığı 2 milyon 600 bin oydu. Barış anlaşmasının insani etkisine baktığımızda da rakamların anlamlı olduğunu görüyoruz. Savaş nedeniyle hem kolluk kuvvetlerinden hem de isyancı örgütlerden ve sivillerden verilen kayıpların sayısı, anlaşma imzalandıktan sonra ciddi bir şekilde düştü. FARC-EP ile Juan Manuel Santos hükümeti arasındaki diyaloğun resmi olarak henüz başlamadığı 2011 yılında, CERAC (Kolombiyalı bir think tank) rakamlarına göre, 549 kişi öldürüldü, 2017’de ise bu sıfırdı. Bugün hükümetin yanlış politikaları nedeniyle yeniden yükseliyor. Ancak, uzun bir sürecin başında olduğumuzu ve Kolombiyalılar için Nihai Anlaşmanın olumlu sonuçlarının uzun vadede daha güçlü olacağı dikkate alınmalıdır”

"ŞİDDETİN SÜRMESİNİN NEDENİ YENİ HÜKÜMET"

Eliécer Rueda’nın olumlu tablosuna rağmen Kolombiya’da siyasi şiddet sürüyor. Eski gerillalar ve topluluk liderleri art arda suikasta kurban gidiyor. Eliécer Rueda bunun nedenini, şöyle özetliyor: “Anlaşmanın, Bütünleyici Kırsal Reform ile yasa dışı uyuşturucular sorununun çözümünü içeren 1. ve 4. maddelerinin nedeniyle hiç hayata geçirilmemesi. Bu maddeler, tarımsal alandaki yapısal eşitsizliklerin çözülmesi amacını taşıyorlardı. Yine 2. maddenin uygulanmamasıyla politik katılım ve demokratik açılımın gerçekleştirilmemesi, ki bununla alternatif güçler için daha dengeli bir politik senaryonun yaratılması planlanıyordu. Bir diğeri, anlaşmanın 3. ve 4. maddesinin eksik ve deforme edilerek uygulanması. Bu madde güvenlik garantilerini ve paramilitarizme karşı mücadeleyi içeriyordu. Eski savaşçıların entegrasyonu ihmal edildi; kendilerini onurlu bir yaşama ulaşma beklentisinin olmadığı bir durumda buldular; bu nedenle geleceklerini çevrenin kendilerine sunduklarında aramayı seçenler oldu: Suç, uyuşturucu ticareti ya da hükümet ile anlaşma imzalamamış isyancı gruplara katılarak yeniden silahlanma”

"ANLAŞMA BUGÜNE KADARKİLERİN EN İYİSİ"

“Partimiz açısından bu barış anlaşması, yarım yüzyıldan fazla bir süre boyunca Kolombiya’da gerçekleşebilmiş olanların en iyisidir. Potansiyel olarak temsil ettiği dönüşümler, yeni nesiller için arzulanan gelecektir” diyen Eliécer Rueda, “Toplumsallaşması için çalışmaya, halkın çıkarlarının merkezine koymaya ve kitleleri taleplerinin gerçekleşmesi için harekete geçirmeye devam edeceğiz” diyor:  “Aynı zamanda, parti olarak siyasi faaliyetimiz aracılığıyla, bölgesel yönetimlerde alan kazanmak için ilerici siyasi güçlerle koalisyonlar oluşturmayı hedefliyoruz. Yerellerde ya da ulusal çapta demokrat yöneticilerin seçilmesini başarabilirsek, anlaşmanın dönüştürücü potansiyelini açığa çıkarabiliriz.”

KOLOMBİYA DENEYİMİNİN DERSİ

Eski FARC Komutanı Luis Eliécer Rueda’ya sorduğum son soru, “Kolombiya deneyiminden çıkarılacak ders nedir?”di. “Çıkarılacak dersin iki yüzü var” diyor: “Biri, barış iradesiyle, düşman güçler arasında bile, uyumlu bir şekilde yaratıcı çözümler çıkarmak mümkündür. Fakat bu irade seviyesi, halkla el ele, (halk) taraf olmaya ikna edilerek ve savaşa karşı harekete geçirilerek inşa edilir. Diğer yüzü, anlaşmanın uygulamada başarısızlığa uğramamasını garanti altına alacak olandır. Ne zafer naraları atmalı ne de rakip güçler küçümsenmelidir. Ve en önemlisi, politik taleplerin desteklenmesi konusunda kitlelerin desteğini garantilemektir. Bu, bazen öngörülemeyen ve asla kolay olmayan bir şey, ancak bunu başarmak siyaset sanatıdır.”

KOLOMBİYA HÜKÜMETİNİN PLANI NE?

Hükümetin bugün anlaşma ve anlaşmadan kaynaklı sorumlulukları ve yasal zorunlulukları konusundaki planı ne görünüyor?

Hükümetin yükümlülükleri, nihai barış anlaşmasını, yasal olarak bağlı olduğu uygulama çerçeve planında kararlaştırılan şartları uygulamaktır. Ayrıca Kolombiya halkının taleplerine ve uluslararası toplumun beklentilerine yanıt vererek anlaşmayı yerine getirmek konusunda siyasi ve ahlaki sorumlulukları var. Ancak, Devlet Başkanı Ivan Duque bir yandan anlaşmayı yerine getirmek konusunda sahte bir rıza süreci ilerletirken, aynı zamanda, anlaşmanın uygulanmasını hükümetin takdirine bırakıyor.

Bu, bir yandan içerideki politik güçlerin ve uluslararası toplumun baskısına karşı aldatıcı bir yanıt sunmasına, hükümetin ilk yılında popülaritesini yüzde 53’ten yüzde 25’e düşüren eleştirinin yoğunluğunu azaltmasına yarıyor. Öte yandan, yeniden yapılandırma hedefli eylemlerle anlaşmanın dönüştürücü potansiyelini ortadan kaldırmaya çalışıyor. Bu amaçla, anlaşma ile tanımlananlara paralel kurumlar yaratıyor, anlaşmanın temel dayanaklarına saldırıyor ve finanse edilmesini engelliyor.

ESKİ FARC GERİLLALARI BUGÜN NE YAPIYOR?

Bugün FARC militanları, eski gerillalar ne yapıyorlar? Silahlar bırakıldıktan sonra sizin için hayat nasıl ilerledi?

Eski savaşçıların büyük kısmı anlaşmaya uymaya devam ediyoruz. Bir bölümü bölgesel eğitim ve yeniden bütünleşme alanları (ETCR) adı verilen yerlerdeler, buralarda, kolektif olarak yeniden bütünleşme faaliyetleri geliştiriyor, üretimle ilgili projeleri yönetiyor ve yürütüyorlar. Diğer yoldaşlar bu alanlardan çıkmaya ve yerlisi oldukları topraklara veya şehirlere yerleşmeye karar verdiler, kooperatiflerde örgütlendiler ve ayrıca üretim ya da barınmayla ilgili projelerin yönetilmesi faaliyetleri yürüttüler. Bazıları ise mesleklerini uygulamak anlamında teknik eğitim ile resmi ilk, orta ve üniversite eğitimi almaktalar. Bir diğer grup örgütlenme ve siyasi olarak güçlenme konusunda parti içinde çalışıyor; bir başkası anlaşmanın ürünü olan kamu görevlerini üstlendiler, bazıları da Yeniden Bütünleşme Ulusal Konseyi (CNR) ve (Koka ekimi gibi yasa dışı tarımın yeni ürünlerle değiştirilmesini sağlamak amacıyla kurulan) ulusal ürün değişimi programı (PNIS) gibi anlaşmanın maddelerinin uygulanabilmesi için hükümet tarafından oluşturulan kurumlarda görev aldılar.

Ben ise, partide örgütlenme ve eğitim konusunda görevliyim. Ayrıca Valle Üniversitesinde siyasi bilimler eğitimi alıyorum. Cezaevinde bulunduğum süreyi ve nasıl hapisten kaçtığımı anlattığım bir kitap yayımlamak üzereyim.

KOLOMBİYA HALKI NEDEN BARIŞA İKNA OLMADI?

Anlaşmanın ardından, Kolombiya halkı, daha gerici bir hükümet seçti. Genel olarak halk, ülkeyi ilerletecek bir barış ve toplumsal adalet sürecine neden ikna edilemedi?

Mevcut hükümet oligarşinin toprak sahibi bir kesimi ile, uyuşturucu ticareti ve suçla bağlantılı -ve bu alanda çok güç biriktirmiş- bir diğer kesimini temsil ediyor. İktidara, isyanı askeri olarak yenilgiye uğratma sloganını kullanarak ve terörizme karşı uluslararası savaş çerçevesindeki Plan Kolombiya aracılığıyla ABD’nin desteğini alarak ilk defa Alvaro Uribe Velez ile 2002 yılında geldiler. Aynı zamanda toprak yağmacıları ve paramiliterlerin patronlarıydılar. Uribe’nin hükümet olduğu 8 yıl boyunca toprak iktidarlarını sağlamlaştırdılar, gasbettikleri mülkleri yasallaştırdılar, kayıtlarını temizlediler ve mahkemeler, noterler, sağlık sistemi, büyük medya kuruluşları gibi önemli etkideki kurumları ele geçirdiler. Kurbanlar/mağdurlarla ilgili anlaşmanın 5. maddesinin uygulanması her seferinde onları dehşete düşürdü, çünkü doğruyu söylemek ve çatışma sırasında işlenen suçlara ilişkin sorumluluklarını kabul etmek için Barışa Özel Yargılama (JEP) önüne çıkmaları gerekiyordu. Yargılamayı ve Uribe’nin hapse girmesini engellemek için yasal ve yasa dışı olarak her şeyi yaptılar. Seçim zaferleri şeffaf değil, hile aracılığıyla, oy satın alarak; yaralama, iftira, cinayet, yolsuzluk ve terör aracılığıyla kazandılar. Nüfusun kayda değer bir bölümünü barış anlaşmasının uygulanmasıyla Kolombiya’da bir “Castro-Chavez” hükümetinin kurulacağı ve özgürlüklerini ve varlıklarını kaybedeceklerine inandırdılar.

Öte yandan, sol ve demokratik güçler, anlaşmayı desteklemek üzere seferberliği ilerletmek için mali zorluklarla boğuşuyor.

İktidar barışın temelinin gerillaların silahsızlandırılması olduğunu empoze etti, halkın, barışın sosyal dönüşüm olduğunu anlaması için gerekli pedagoji eksik kaldı.

FARC, SEÇİMLERDE NEDEN BAŞARISIZ OLDU?

FARC da seçimlerde oldukça az oy aldı. Bunun nedeni nedir?

Çeşitli faktörler olumsuz rol oynadı: Sağ güçlerin faşist mesajlar ve eylemlerle birlikte nefret yayarak bizi damgalaması gibi. Öte yandan, Kongrede yasal olarak kurulalı henüz altı ay bile olmamıştı. Ve ateşkes süreci ile silahların bırakılması da bir altı ay sürdü. Devrimci bir orduyu bir yılda siyasi bir partiye dönüştürmek mümkün değil; geçiş (süreci) kuralları koymaktan çok daha fazlasıdır. Buna hükümetin anlaşmayı uygulamaması nedeniyle sosyal tabanımızda oluşan kafa karışıklığı da eklendi, önemli bir bölümü şüpheye düştü ve oy kullanmadı. Ayrıca kaynaktan yoksunduk, çünkü hükümet, her siyasi partinin kampanya yapmak için hakkı olan parayı, seçim kampanyalarının sona ermesine bir gün kala verdi.

PARAMİLİTARİZM NEDEN DEVAM EDİYOR?

Paramilitarizm devam ediyor, onlarca eski gerilla ve sosyal liderler öldürüldü. Bu konudaki gelişmeler hakkında bizi bilgilendirir misiniz? Neden bu sorun devam ediyor?

Savaştan nemalanan güçler ulusal siyasi iktidardaki yerlerini ve toprak iktidarlarını koruyorlar ve bundan vazgeçeceklerine dair bir işaret de göstermiyorlar. Kırsal alanda eşitsizlikler sürüyor ve toprak sahipleri gasbettikleri toprakları geri vermeye direniyorlar, toprakların asıl sahiplerini öldürmeyi tercih ediyorlar. İkinci bir husus; uyuşturucu ticareti yapan çetelerin daha önce FARC-EP güçlerinin oldukları arazilerde, onların yokluğundan faydalanarak ve hatta bu işin içindeki güvenlik güçlerinin bazı birliklerinin suç ortaklığıyla birlikte çoğalmasıdır. Bu çeteler barış anlaşması kapsamında ektiği ürünü değiştirmek isteyenleri katlediyorlar. Üçüncüsü, ortak mülkiyeti ve çevrenin korunmasını savunan toplulukların maden işletmelerine karşı direnişleriyle karşı karşıya kalan çok uluslu maden şirketleri, bu arazilerde alan açabilmek için katiller gönderiyorlar. Son olarak da, yerellerde iktidarı ele geçirmek için buradaki liderlere yönelik işlenen siyasi suçlar.