Gülcan Dereli

Yüz ifadeleri ve özellikle de gözler, kişinin ruh hali ve olası niyetleriyle ilgili çok şey anlatıyor. Tanımadığımız birinin bile yüzüne baktığımızda ona karşı bir sevgi veya tam tersi bir duyguya kapılabiliyoruz. İnsan yüzünde 43 kas 10 bin yüz ifadesi oluşturuyor ancak bu ifadelerin 7’si evrensel. Yani yeryüzündeki tüm insanların 7 yüz ifadesi aynı. Gözler, insanların 7 evrensel ruh halinden hangisine sahip olduğunu söylüyor. Bu ifadeler yapılan araştırmalar ile ispatlanmış ve 7 evrensel insan ifadesi kızgınlık, mutluluk, korku, üzüntü, şaşkınlık, kınama ve tiksinme olarak tespit edilmiş. Aslında herkes bu konuya aşinadır. Şöyle sosyal medyada insanlar bu ifadelerin birçoğunu kullanıyor. Facebook, whatsapp, twitter, instagram gibi sosyal medya hesaplarının tüm dünyada kullanıldığını düşünürsek ve buradaki kullanılan emojileri düşünürsek araştırmaların hakkını vermeliyiz. Bu ifadeleri kimi kişilerde hissiyatı olmadığı için mimikte ortaya çıkmayabiliyor. Elbette yüzümüz 10 bin yüz ifadesi oluşturabiliyor iken evrensel yüz ifadelerinin olması oldukça çarpıcı.

Araştırmalar doğruluyor




Antropolog Paul Ekman, 1978’de Wallace Friesen ile birlikte yüz kası anatomisine bağlı olan Yüz Hareketleri Tanımlama Sistemi (YHTS) adını verdiği bir sınıflandırma sistemi geliştirmiştir. Bu sistem günümüzde yüz ifadelerini kategorize etmek için en sık kullanılan yöntemdir. Ekman, duyguları tanıyabilmek için mimikleri kullanarak ayrıntılı bir çalışma yapmış. Paul Ekman çok eski dönemlere kadar uzanan insan ifadelerinin evrensel olduğunu çalışmalarıyla kanıtlamış. Yüzdeki kas hareketlerinin yüz ifadelerinin yapı taşları olduğunu ve bu hareketlerle duygular arasındaki ilişkinin evrensel olduğunu iddia etmesinin ardından araştırma yapmış ve sonuçlar tam da düşündüğü gibi sonuçlanmış. Ekman, gözleri büyümüş, kaşları yukarı kalkmış ve ağzı hafif de olsa aralanmış biri dünyanın neresinde olursanız olun şaşkınlığı yansıttığını da belirtiyor.




Duygular yüzümüzden belli oluyor

Duygular yüzümüzde ifade edilirken birbirinden anatomik olarak neredeyse bağımsız 3 bölge kullanılır: kaş-alın bölgesi, göz kapakları ve yüzün alt kısmı (yanaklar, burun, ağız, dudaklar ve çene). Bir duygu hissedildiğinde bu bölgeler ikili ve üçlü kombinasyonlar halinde ya da tek başlarına kullanılabilirler. Bu duygular evrensel ve doğuştan gelir. Karmaşık duygular ise kıskançlık, suçluluk, gurur, minnettarlık ve küçümsemeyi içerir ve bilişsel bir içeriğe sahiptirler. Hal Ersner Herschfield ve arkadaşlarının 2008 yılında yürüttüğü bir araştırmaya göre karma duygu deneyimi yaşa bağlı olarak değişiyor.

Özel dürtülerimiz

Gülümseme mimiklerin arasından tanınması ve ayırt edilmesi en kolay mimiktir. Bu duygular özel dürtülerdir. İstemsiz olarak gelir ve insanın fizyolojisiyle direkt olarak etkileşime girer. Mimiklerin değişimi insanın ruh halinde de değişikliğe yol açar. Yaşadığımız bölge ve kullandığımız dil ne olursa olsun, basit ve istemsiz yüz ifadeleriyle temel düzeyde iletişim kurabilme yetisine sahibiz. Yani Diyarbakır’daki insanların 7 ifadesiyle Paris, Londra, Moskova, Berlin, New York, Tokyo’daki vs. insanların ifadesi aynı.

İşte evrensel mimiklerin ayrıntıları

Mutluluk: Yanaklar yükselir. Dudak kenarları geriye çekilir ve yukarıya kalkar. Gerçek bir mutluluk ifadesinde dudak kenarları açılır ve göz kenarında kırışıklıklar belirir.

Üzüntü: Üzüntü ifadesinde dudak kenarları aşağıya doğru iner. Alın kırışır. Göz kapağı düşer. Gözlerde odak noktası kaybolur. Dudakların kenarları aşağı bakar, dudaklar titreyebilir.

Şaşkınlık: Kendisine dair farklı beklentiler olan ya da beklenilmeyen bir olay gerçekleştiğinde hissedilen duygudur ve şaşkınlık en kısa ifade süresine sahiptir. Şaşkınlık ifadesinde kaşlar yukarı kalkar, kaşın altındaki cilt gerilir. Göz kapakları ve ağız açılır ve çene serbest bırakılır.

Korku: Yükselmiş ve gergin kaşlar. Yükselmiş üst ve alt göz kapakları. Gergin dudaklar. Bazen ağız da açık olabilir. Şaşkınlık ve korku ifadesi çoğu zaman birbirine karıştırılır.

Öfke: Bir açıyla kasılan ve düşük kaşlar. Gergin gözaltılar. Gergin veya bağırıyormuş gibi açık üst dudak. Fark edilebilir bir bakış. Gözler parlar, sert bakar. Burun delikleri genişleyebilir. Bu ifade dudakları büzüştürür.

Küçümseme: Dudağın bir kenarı yukarı kalkar ve dudak sıkı hale getirilir.

Tiksinme: Üst dudak kalkar. Genel bir asimetri oluşur. Burun ve üst dudak çevresinde, alında kırışıklıklar oluşur. Yanaklar yükselerek gözaltılarını buruşturur.
Editör: Haber Merkezi