DİYARBAKİR - İHD Diyarbakır Şubesi “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2021 Yılı İlk 6 Ay İnsan Hakları İhlalleri Raporu”nu kamuoyu ile paylaştı. Rapora göre siyasi iktidarın baskıcı yöntemleri nedeniyle hak ihlalleri arttı.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi hazırladığı “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 20221 Yılı İlk 6 Ay İnsan Hakları İhlalleri Raporu”nu şube binasında düzenlediği basın açıklamasıyla kamuoyuna duyurdu. Açıklama metnini İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı avukat Rehşan Bataray Saman, raporun bilançosunu ise İHD Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Abdusselam İnceören okudu.
Rapor 6 başlıkta hazırlandı
“Yaşam Hakkına Yönelik İhlaller, İşkence Yasağına Yönelik İhlaller, Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğine Yönelik İhlaller, Düşünce, İfade ve Örgütlenme Özgürlüğüne Yönelik İhlaller, Hapishanelerdeki Hak İhlalleri, Ekonomik ve Sosyal Haklara Yönelik İhlaller” başlıklarıyla yayınlanan raporda yaşanan hak ihlallerinde önemli artışların yaşandığına dikkat çekildi.
‘HDP’ye yönelik baskı politikalarına son verilmeli’
Açıklamada ilk olarak konuşan avukat Rehşan Bataray Saman, siyasi iktidarın Kürt meselesi başta olmak üzere ulusal ve uluslararası tüm sorunları, güvenlikçi ve otoriter bir bakış açısı ile baskı ve kontrole dayalı yöntemlerle çözmeye çalıştığını belirtirken, bu durumun son halkasını ise Halkların Demokratik Partisi’ne (HDP) dönük kapatma davasının oluşturduğunu işaret etti. Rehşan, “Özellikle erken seçim tartışmalarının yoğunlaştığı bir dönemde, HDP’ye yönelik kapatma davası, parti yöneticileri, üyeleri ve aktivistlerine yönelik özellikle yargı eli ile yürütülen baskı politikalarına en kısa sürede son verilmelidir” dedi.
Rahşan daha sonra 2021 yılı ilk 6 ayında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşanan ihlallerden bir kısmını şu şekilde sıraladı:
“*2021 yılı il 6 ayında meydana gelen silahlı çatışma ortamında bölgemizde, 29 kolluk görevlisi yaşamını yitirmiş ve 17 kolluk görevlisi de yaralanmıştır. 129 örgüt militanı yaşamını yitirirken, en az 2 örgüt militanı yaralandı. Irak/Federe Kürdistan Bölgesi’nde bulunan Gare bölgesinde gerçekleşen hava destekli askeri operasyon sırasında, PKK militanları tarafından alıkonulan ve hapsedilen 12 kolluk gücü personeli ve 1 Irak vatandaşı yaşamını yitirdi.
147 kişiye işkence ve kötü muamele
*Pandemi sürecinin ölümcül etkisini sürdürdüğü 2021 ilk 6 ayında, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının ihlali, toplanma ve gösteri hakkına yönelik müdahaleler, işkence-kötü muamele fiilleri, sağlık hizmetine erişim hakkına yönelik ihlaller de hızından hiçbir şey kaybetmeden devam etti. En az 147 yurttaş gözaltı birimlerinde, ev baskınları, sokakta, cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kalmıştır. Yine 7 yurttaş kendilerini kolluk gücü olarak tanıtan kişilerce kayıt dışı gözaltı ve sorgulamayla muhbirlik dayatmalarına maruz kalmış, 5 kişi de çeşitli biçimlerde tehdit edilmiştir.
İnfazdaki adaletsizlik derinleştirildi
*Çıkarılan yönetmeliklerle ile süregelen infazdaki adaletsizlik derinleştirilmiş, idari gözlem kurulu raporuna istinaden cezasının infazını tamamlamış mahpuslar keyfi idari kararları ile cezaevinde tutulmaya devam edilmektedir. Bu durumun anayasanın kanunilik ilkesine aykırı olduğunu kişi özgürlüğü ve güvenliğe hakkının ağır ihlali olduğunu belirtmek istiyoruz. 2021 yılı ilk 6 ayında bölgede bulunan cezaevlerinde en az 67 politik mahpus, hiçbir gerekçe gösterilmeden veya politik tutumlarından sorumlu tutularak, ailelerinden uzak illerde bulanan hapishanelere sürgün edilmişlerdir. Yine 50 siyasi mahpus, cezaevinde veya nakil sırasında, cezaevi idaresinin işkence ve kötü muamelesine maruz kalmıştır. Mahpusların sağlık ve iletişim hakları ihlal edilmekte, çeşitli disiplin suçları ile tecrit ve izolasyona tabi tutulmaktadır. Özellikle sağlık hakkı ihlalleri hala devam etmektedir. Derneğimiz Genel Merkezi’nin hapishanelerdeki ‘Ağır Hasta ve Hasta Mahpus Listesi 2020’ verilerine göre, Türkiye hapishanelerinde halen 604’ü ağır 1605 hasta mahpus bulunuyor. Hasta mahpusların nitelikli sağlık hizmetine erişim sağlanmadığı ve cezaevinde yaşamlarını yitirdiği cezaevi politikası sürmektedir.
İfade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik baskılar
*İfade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik baskılar, yasaklamalarla ve sınırlandırmalarla maalesef devam etmektedir. Bir hak arama biçimi olarak Anayasa’nın 34. Maddesinde tanımlanan ve güvence altına alınan açık hava toplantı ve gösterilerine, Valiliklerin ve Kaymakamlıkların hukuk dışı ve keyfi bir biçimde aldığı kararlar ile yasaklanmakta veya sınırlandırılmaktadır. Toplantı veya gösteriler, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde ise 15 günde bir ya da her ay yenilerek yasaklandı. 2021 yılının ilk 6 ayında yılında 33 kez yasaklama kararı açıklandı. Güvenlik güçleri tarafından 12 toplumsal gösteri veya açık hava toplantısına müdahale edildi. 16 toplantı toplumsal gösteri ve açık hava toplantısı da yasaklandı. Derneğimiz ve kayıp yakınları tarafından Koşuyolu Parkı Yaşam Hakkı Anıtı önünde ‘Kayıplar Bulunsun Failler Yargılansın’ sloganıyla her hafta kesintisiz bir şekilde sürdürülen hakikat ve adalet arayışı, 1 Eylül 2018 tarihinden bu yana hukuk dışı ve keyfi Valilik yasağı ile halen devam etmektedir.
Kadına yönelik şiddette artış
*2020 yılının Mart ayında Covid-19 salgını ile birlikte aile içi kadına yönelik şiddetin tırmandığı bir dönem yaşanmıştır. Evde kalma sürelerinin artması ve bu süreçte İnfaz Yasasında yapılan değişiklikler sonucu şiddet uygulayan erkeklerin serbest kalması ile birlikte kadınların şiddete maruz kalma oranları da artmıştır. Artan kadın cinayetlerine yoğunlaşılması gerekirken, kadını bir nevi şiddete karşı güvence altına alan İstanbul Sözleşmesinden Türkiye’nin imzasını geri çekmesi kabul edilebilir bir durum değildir.2014 yılından bu yana, pratikte uygulama sorunları yaşansa da İstanbul Sözleşmesi kadınlar için hep bir umut yarattı. Kadın hareketi güç kazandı. Kadınlar taleplerini daha yüksek ses ile dile getirmeye başladılar. Ne yazık ki sözleşmeden çekildiği süreçten bu yana 2021 yılı ilk 6 ayı içerisinde 23 kadın maruz kaldıkları şiddet sonucu yaşamını yitirirken, 13 kadın ise intihar etti. Bu anlamda sözleşme ve diğer koruyucu kazanımların ne denli yaşamsal değerde olduğu görülmelidir. Her ne kadar hukuka aykırı şekilde sözleşmeden bir kararname ile çekilmişse de İstanbul Sözleşmesine ve kazanımlarımıza sahip çıkacağımızı tekrar hatırlatmak isteriz.
En az 15 çocuk cinsel istismara maruz kaldı
*En fazla hak ihlaline maruz kalan kesim arasında yer alan çocuklar, aile içinde ve toplumsal alanda şiddete ve cinsel istismara maruz kalmaya devam etmiştir. Bölgemizde ilk 6 ay içerisinde 4 çocuk maruz kaldıkları şiddet sonucu yaşamını yitirdi, 6 çocuk da intihara sürüklendi. En az 15 çocuk ise, cinsel istismara maruz kaldı.
116 kişiye politik nedenlerle soruşturma ve dava açıldı
*Düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlallerde hızından hiçbir şey kaybetmedi. 2021 yılı ilk 6 ay içerisinde bölgemizde, aralarında üniversite öğrencileri ve politikacılarından bulunduğu 116 kişiye politik nedenlerle soruşturma ve davalar açılmış, yine açılan soruşturma ve davalarda 80 kişiye çeşitli cezalar verilmiştir. Yine ekonomik ve sosyal haklara yönelik ihlallerde ise, 12 işçi iş kazasında yaşamını yitirirken 6 işçi de yaralanmış, 104 kişi de haksız şekilde işten çıkarılmıştır. 13 kişi kamu görevinden alınırken, 1 kişide ihraç edilmiştir.
Cezaevlerinde baskı ve şiddet arttı
*Otoriterleşen idari sistem ve bağımlı hale gelen yargı, hapishanelerdeki mahpus sayısında ciddi artışlara sebep olmaktadır. Hak ihlallerinin en yoğun olarak yaşandığı alan olan cezaevlerinde; hukuka ve yasalara aykırı keyfi uygulamalar, baskı ve şiddet politikalarındaki artış çok ciddi boyutlara varmış, ihlaller ve başvurularda büyük artışlar yaşandığı gözlemlenmiştir.
İmralı’da aile ve avukat görüşleri yaptırılmalıdır
*İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Hapishanesi’nde tutulmakta bulunan Abdullah Öcalan, Ömer Hayri Konar, Hamili Yıldırım ve Veysi Aktaş’ın avukatları ve aileleri ile iletişim hakları hukuka aykırı bir şekilde engellenmektedir. Abdullah Öcalan ile ilgili 7 Ağustos 2019 tarihinden bugüne kadar avukat görüş başvurularına izin verilmez iken Veysi Aktaş, Hamili Yıldırım ve Ömer Hayri Konar‘ın ise İmralı Adasına nakledildikleri 2015 yılından bugüne kadar bir kez dahi avukatları ile görüşmelerine izin verilmemiştir. 2019 yılında 5 avukat görüşmesi gerçekleşebilmiş, 7 Ağustos 2019 tarihli son avukat görüşü sonrası kesintisiz yasaklama uygulamasına yeniden başlanmıştır. Türkiye’de çeşitli hapishanelerde bulunan mahpuslar; hapishanelerde yaşanan insan hakları ihlallerinin sonlandırılması, ağır infaz koşullarının düzeltilmesi ve İmralı Hapishanesi’nde uzun yıllardır sürdürülen ağır tecrit ve izolasyona son verilerek, buradaki mahpusların aileleri ve avukatları ile görüşmelerin sağlanması taleplerine yönelik 27 Kasım 2020 tarihinde süresiz ve dönüşümlü açlık grevleri başlattıklarını duyurmuşlardı. Eylemcilerin grevi 23 Ağustos 2021 tarihi itibari ile 270’inci gününe girmektedir. Hapishanelerdeki tecrit başta olmak üzere meydana gelen kategorik hak ihlalleri BM Mandela Kuralarına, CPT tavsiyelerine ve 5275 sayılı İnfaz Kanunu’na aykırıdır. Adalet Bakanlığı tarafından bir an önce yasal olmayan bu uygulamaya son verilmeli, gerek avukat gerekse aile görüşleri yaptırılmalıdır. Hakların eşit ve ayrımsız bir şekilde yerine getirilme sorumluluğu ve yükümlülüğü devlet ve devletin yetkili kurumlarına ait olduğunu ifade etmek istiyoruz.
Kürtlere dönük ırkçı saldırılar
*Türkiye’de siyasi iktidarın söylemlerinin ve cezasızlık politikasının bir sonucu olarak, Türkiye’nin batı illerinde yaşamını sürdüren veya buralarda mevsimlik işçi olarak çalışan Kürt yurttaşlara yönelik ayrımcı, ırkçı ve nefret içeren saldırılarda bulunulmaktadır. Son dönemlerde artan bu saldırılarda Kürt yurttaşların hayatını kaybettiğine üzülerek tanık oluyoruz. Toplumsal barış ortamına yönelik yapılan saldırılar, yetkililerin açıklamalarında münferit vakalarmış gibi gösterilmesi bu tür saldırıların yaygınlaşmasına ve sıradanlaştırılmasına sebebiyet verdiğini belirtmek isteriz. Türkiye’de özellikle de son yıllarda varlık gösteren gergin ve kutuplaştıran siyaset dilinin toplumsal kesimlerde karşılık bulduğunun bir tezahürü olarak ortaya çıkan bu saldırılara karşı, özellikle siyasi mekanizmaların insan hakları ve barışçıl yaşamın önemine işaret eden çağrılarda bulunmasını ve yargısal alanda etkin bir soruşturmayla olayların tüm yönleriyle aydınlatılmasını önemli bulduğumuzu ifade etmek isteriz.
Mültecilere dönük ırkçı söylem ve saldırılar artmıştır
*Son dönemde Afganistan’da yaşanan çatışmalı süreçten bölgemiz sınırlarında mültecilerin gelişlerine tanık olmaktayız. Mültecilerin, bölgemiz üzerinden Türkiye’nin farklı illerine yönelik gidişlerinde insan onuruna yakışmayan koşullarda yaşanıldığı gözlemlenmiştir. Afgan mültecilerin gelişi ile beraber ülkede mültecilere yönelik ırkçı ve ayrımcı söylem ile saldırılar artmıştır.”
‘İhlallere yol açan politikalardan vazgeçilmesi’ çağrısı
Rehşan son olarak ise, “Bu gerçekle, insan hakları ihlallerinin oluşumuna yol açan politikalardan vazgeçilmesi, çatışmalı ortamın bir an önce son bulması ve çatışma çözüm araçlarıyla sürecin demokratik çözümünün yeniden müzakere edilmesi talebinde bulunuyoruz” ifadelerini kullandı.
Ardından konuşan İHD Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Abdusselam İnceören raporun bilançosunu okudu.
Açıklama gazetecilerin sorularının yanıtlanması ardından son buldu. ( JINNEWS
