DİYARBAKIR - Depreme ilişkin basın toplantısı düzenleyen CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, “Diyarbakır halkı kendi aralarında dayanışmaya geçti, bu tüm Türkiye’ye örnek olmalı” diye belirtti. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ve Amed İl Başkanı Abdullah Atik, Mereş merkezli yaşanan depremlere ilişkin basın toplantısı düzenledi. CHP Amed İl Başkanlığı’nda gerçekleştirilen toplantıda konuşan Tanrıkulu, depremin ilk gününden itibaren kentte olduğunu belirterek, “Deprem hala devam ediyor. Diyarbakır’da 409 yurttaşımız hayatını kaybetti, binden fazla yurttaşımız ise yaralı ve birçok yurttaşımız ise hala yoğun bakımda mücadele ediyor. Hasar tespit çalışmalarına göre, birçok konut oturulmaz halde” diye belirtti. ‘ADALET VE BARIŞI İNŞA EDECEĞİZ’ Deprem sonrası Amed halkının ördüğü dayanışmaya dikkati çeken Tanrıkulu, şunları söyledi: “Deprem günü Diyarbakır halkı kendi aralarında dayanışmaya geçti, bunun tüm Türkiye’ye örnek olması gerekiyor. Diyarbakır başta olmak üzere Adıyaman, Maraş, Hatay, Malatya, Elbistan da hala yurttaşlarımız enkaz altında can veriyor. Buradan AKP’ye sesleniyorum; bunun hesabını siyasi olarak soracağız. Hesap verecekler, bu adil olmayan düzene son vereceğiz. CHP olarak Türkiye’yi yeniden kuracağız. 2’nci yüzyılda yaşanabilir, adalet ve barışçıl bir Türkiye inşa edeceğiz.” Atik; "Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Diyarbakır İl Başkanlığı’nın, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen MW7.7 ve MW7.6 büyüklüğündeki depreme ilişkin çalışmaları, elde ettiği verileri ve gözlemleri aşağıda dikkatinize sunulmuştur. Depremin ilk anından itibaren, CHP Diyarbakır İl Başkanlığı Yöneticileri ile kadın ve gençlik kolu üyeleri, kentin genel durumu hakkında bilgi almak üzere sahaya inmiş, veri toplamış, gözlemde bulunmuş ve tespitlerini il başkanlığımıza bildirmiştir. Yapılan tespitlere göre Diyarbakır’da 6 ayrı noktada 7 bina tamamen çökmüştür. Bu binalar Yenişehir ilçesi Kooperatifler Mahallesi Kurtismailpaşa 2. Sokak'taki Sözel Apartmanı ve Galeria İş Merkezi’ndeki 2 bina, merkez Bağlar ilçesindeki Tesisler Kavşağı'nda bulunan Serin-2 Apartmanı, 5 Nisan Mahallesi'ndeki Yoldaş Apartmanı, Şeyh Şamil Mahallesi'ndeki Dündar Apartmanı ve Mevlana Halit Mahallesi'ndeki Hisami Apartmanı’dır. Bu binalarda ilk anda yurttaşlar kendi imkânlarıyla, ardından da profesyonel ekipler, kurtarma çalışmalarına katılmıştır. Yurttaşların, depremin korkutucu etkisi sebebiyle ilk andan itibaren büyük bir panik yaşadıkları gözlenmiş, bu paniği bağlı olarak çok sayıda yurttaşın, araçlarıyla kentten ayrılmak istemesi, aşığı yoğun bir trafik oluşmasına neden olmuştur. İlk günün akşam saatlerine dek, yüz binlerce yurttaşın, kenti terk ettiği müşahede edilmiştir. CHP İl Başkanlığı, deprem ile ilgili yönetim kurulu üyeleri arasından çok sayıda komisyon oluşturmuş, bu komisyonların tespitleri üzerine, yardıma ihtiyaç duyular noktalar belirlenmiş, dağıtım ekipleri organize edilmiş, merkez ilçe başkanlıklarımız üzerinden de ihtiyaç sahiplerine gereken yardım ulaştırılmıştır. İl Başkanı ve il yöneticilerimizin destek ve dayanışması ile elde edilen imanlar dâhilinde, yöneticilerimizin yer aldığı bir başka komisyonumuzun yönlendirmesiyle, yurttaşların ihtiyaçları doğrultusunda sıcak çorba ve yemek dağıtımı gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda ilk günden itibaren, günde ortalama 4.500 (dört bin beş yüz) kişilik üç öğün çorba ve sıcak yemek dağıtımı gerçekleştirilmiştir. CHP İl Başkanı Abdullah Atik’in girişimleriyle, ortaya çıkan akut durumda evlerine girmeye çekinen yurttaşlarımızın geceleyebilmesi için 5 düğün salonu, geçici barınma merkezi olarak halka açılmıştır. Depremin ikinci gününden itibaren, Genel Merkezimizin koordinasyonu ile CHP’li belediyelerden gönderilen yardım TIR’ları kentimize ulaşmış, izdihama neden olmamak için, kentin hemen yanındaki bir depoya indirilmesi sağlanmıştır. İçeriğinde “battaniye, elektrikli soba, bebek bezi, bebek masası, kadın peti, gıda, su, giysi, temel gıda maddesi, çeşitli konserveler, çocuklar için şekerleme ve çikolata, süt, çeşitli içecekler, bisküvi, kek vb” malzemeler bulunan yardımlar, ivedilikle ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmıştır. Şu ana kadar Diyarbakır’a, Eskişehir, Ağrı, Denizli, Amasya, Bursa illerinden 9 TIR ile 2 kamyon dolusu, her türlü ihtiyaç malzemesi ulaşmış, bunun çok büyük bir bölümü, depremzedelere bulundukları yerde teslim edilmiştir. Yardım malzemelerinin yaklaşık 60 bin kişiye ulaştırıldığı rapor edilmiştir. Deprem sonrasında İstanbul Milletvekilimiz Sezgin Tanrıkulu, ilk günden itibaren kentimize gelmiş, tüm çalışmalara bizzat katılmıştır. CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu tarafından Diyarbakır’dan sorumlu olarak atanmış, ayrıca özel olarak da değişik tarihlerde kentimizde İlhan Kesici, Ali Fazıl Kasap, Ali Haydar Hakverdi, Özgür Karabat, Özkan Yalım, Kani Beko, Mürsel Alban, Levent Gök görevi milletvekilleri olarak gelmişlerdir. 11 Şubat 2023 tarihinde ise CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, partinin 11 büyükşehir belediye başkanları ve çok sayıda partili üst düzey yönetici ile birlikte kentimize gelmiş, burada taziye ziyaretinde bulunmuş, toplu barınma merkezlerinde bulunan depremzedelerle bir araya gelmiş, enkaz alanlarını ziyaret etmiş, sivil toplum kuruluşları ile de son durum hakkında görüşme yapmıştır. Depremzedeler, sayın Kılıçdaroğlu’nu kentte görmekten memnun olduklarını belirtmiş ve sıkıntı ve taleplerini iletmişlerdir. Yine CHP İl Başkanlığı koordinasyonunda, kentimizde bulunan tüm milletvekillerinin katılımıyla, depremin üçüncü gününden itibaren kurulan taziye evleri ziyaret edilmiş, hayatını kaybeden yüzlerce yurttaşımızın ailelerinin acısı paylaşılmış, ihtiyaçları var ise bildirmeleri istenmiştir. Bu kapsamda, depremin başından itibaren günde birkaç kez enkaz alanlarına gidilmiş, çalışmalar gözlenmiş, enkaz başında yakınlarını bekleyenler ile görüşülmüş, onlarla dayanışma içinde olduğumuz ifade edilmiştir. Kentte çok önemli bir kültür olan taziyeler de ihmal edilmemiştir. Depremin üçüncü gününden itibaren, yüzlerce taziye evi ziyaret edilmiş, yakınlarına sabır ve metanet temenni edilmiştir. Sivil toplum kuruluşlarıyla sürekli temas kurulmuş, gereken alanlarda koordinasyon sağlanmıştır. Depremin üzerinden geçen iki haftalık süre içerisinde CHP İl Yönetimi’nin resmi ve diğer kaynaklardan elde ettiği bilgiler şöyledir: Yıkılan bina sayısı: 7 Arama kurtarma çalışmaları tamamlanan bina sayısı: 7 Arama kurtarma çalışmaları süren bina sayısı: 0 Toplam vefat sayısı: 409 Enkazdan çıkarılan yaralı sayısı: 150 Enkazdan çıkarıldıktan sonra vefat eden sayısı: 15 Hastanelere gelen müracaat sayısı: 1.271 Toplam yaralı sayısı: 902 Taburcu: 870 Yoğun Bakım: 13 Yatan hasta: 32 Toplam Yaralı: 902 Enkazdan etkilenen hissedebilen canlı birey sayısı: 50’den fazla Barınma merkezi sayısı: 361 Kapasite sayısı: 238 bin 175 Evinin dışında geceleyen yurttaş sayısı: İlk anda 200 bin Çadırlar ve barınma merkezlerinde kalan kişi sayısı: 11 bin İl dışına çıktığı tahmin edilen kişi sayısı: 200 bin Kentteki yapı stoku: 70 bin Hasar tespiti yapılan bina oranı: Yüzde 65 Acil yıkılması gereken ağır hasarlı bina sayısı: 1.110 (8 bin 284 konut) Orta hasarlı bina sayısı: 1.044 (12 bin 106 konut) Az hasarlı bina sayısı 10 bin 977 bina bin 831 Hasarsız bina sayısı: 32 bin 18 Tarihi Surlarda zarar gören kesim sayısı: 30 Zarar gören tescilli yapılar: Dört Ayaklı Minare, Behram Paşa ve Safa Camisi TESPİTLER: Diyarbakır’da depremin verdiği hasarın nedeninin insan unsuruna dayandığı, ruhsatsız, yanlış ve eksik malzeme seçiminin taşıyıcı sistemlere yapılan müdahaleler sonucu hasarların meydana geldiği değerlendirilmektedir. CHP İl Yönetimi’nin gözlemine göre, kentten yüz binlerce yurttaş, endişe nedeniyle ayrılmak zorunda kalmıştır. Bu yurttaşların büyük bir bölümü, çevre mahallelerdeki yakınlarının yanına yerleşmiş, on binlerce yurttaşımız ise kent merkezinde, olası bir yıkımda zarar görmeyecek noktalarda park ettikleri araçları içerisinde geceyi geçirmektedir. İlimizde akut dönemin geride kalmasıyla, deprem ile ilgili olarak uzun süreli bir geçiş dönemi olacağı öngörülmektedir. Bu bakımdan, gıda, hijyen malzemesi, bebek maması ve bezi ile süt gibi ihtiyaçların, sürekliliği ortaya çıkacaktır. Bunun için Genel Merkezimiz ile sürekli koordinasyon içinde hareket edilmektedir. Deprem sonrasında artçı yıkıcı artçı depremlerin de olabileceği bizzat yetkili kurumlar tarafından ifade edilmektedir. Bura göre artçı depremlerin bir bölümü 6 ve üzerine çıkabilir. Bu nedenle hasarlı binalara girilmemesi büyük önem taşımaktadır. Tespitlere göre uzun yıllar ortalamasına göre, 4 ayda kaydedilen deprem sayısı, büyük deprem sonrasında sadece 13 günde kaydedilmiştir. Bu her 3-4 dakikada bir artçı deprem yaşandığını göstermektedir. ENKAZ KALDIRMA Diyarbakır’da meydana gelen depremde yıkılan binaların molozları, Dokuzçeltik Hafriyat Alanında ayrılan bölüme ayrı ayrı dökülmekte, molozlar noktalarda her bina için ayrı bir parsele yığılmakta, yığınlarda ayrıca talana karşı güvenlik önlemi alınmaktadır. Bu hem olası delil karartma hem de enkaz içerisindeki değerli malların korunması açısından önemli bir yaklaşımdır. YIKILAN BİNALARDAKİ TESPİTLER Diyarbakır’da çöken 7 binadan 3’ünün kaçak olduğu saptanmıştır. Bir binada ise projeye aykırı olarak üç kat fazla çıkıldığı belirlenmiştir. Yıkılan kaçak binaların 3’ünün merkez Bağlar ilçesindeki Yoldaş Apartmanı, Akar (Hisami) Apartmanı ve Işık Apartmanı olup, 3 kat kaçak çıkılan binanın ise merkez Yenişehir ilçesindeki Sözen apartmanı olduğu ifade edilmektedir. TARİHİ BİNALARLA İLGİLİ DEĞERLENDİRME Depremde her biri kendi çağının en önemli eserlerinden olan ve kentin sembolleri haline gelmiş tarihi yapılar da hasar görmüştür. Sur ilçesinde bulunan asırlık Dört Ayaklı Minare, Behram Paşa ve Parlı Safa Camisidir. Deprem sonrasında Parlı Sefa Camisinin etrafına iskele örülmüştür. Dört Ayaklı Minare ise şerit ile kapatılıp, üzerine “Bu yapı tehlike arz etmektedir” yazısı yapıştırılmıştır. Bu yapılar dışında kentin karakteristik mimarisini yansıtan tüm yapılarda da acilen tespit çalışmalarının yapılması, müdahaleye ihtiyaç duyulan kesimler için derhal harekete geçilmelidir. ÜNİVERSİTE REKTÖRLÜĞÜ BİLE DAYANIKSIZ Depremden sonra en dikkat çeken hasarlardan biri de Dicle Üniversitesi rektörlük binasıdır. Binada incelemelerin ardından bazı noktalardaki kolon ve kirişlerde hasar tespit edilince, rektörlük binası boşaltılmıştır. Üniversitenin yönetimi, üniversite içinde bulunan öğrenci merkezine taşınmıştır. GÖÇ VE ENKAZDAN MAL ÇIKARMA VE FIRSATÇILIK Diyarbakır’da deprem sonrasında yurttaşların birçoğunda evlerine olan güven sarsılmıştır. Bu nedenle ilden yoğun bir dış göç yaşandığı gözenmektedir. Yurttaşlar, girilmesi tehlikeli olan evlerinde kalan mallarını, değerli eşyalarını ya da hatıralarını almak için tehlikeyi göze alarak binalara girmekte, yük asansörü kiralamakta, taşınmak için de araç kiralamak zorunda kalmaktadır. Bu durumu lehine çevirmek isteyen sektörün büyük bir bölümünde fırsatçılık yapıldığı gözlenmektedir. Asansör, hamaliye ve araç nakil ücretlerinde fahiş artışlar olmuştur. Aynı şekilde depremden etkilenmeyen konutların kiraları ve satın alma fiyatları da katlanmıştır. DAYANIŞMA Deprem sonrasında her ne kadar kimi kesimlerde fırsatçılık yapılsa da genel itibarıyla kent genelinde müthiş bir dayanışma örneği sergilenmiştir. Sivil toplum kuruluşları, hemen organize olmuş, halkın barınma ve iaşe sorununa anında çözüm üretmiştir. İş dünyası da yaşananlara bigane kalmamış, giysi, çadır ve benzeri ürünleri yerelde üretmeye ve dağıtmaya başlamıştır. İHTİYAÇLAR Genel Merkezimize, kentin ihtiyacı sürekli olan gıda, bebek maması, süt, bebek ve yetişkin bezi, kadın pedi, ocak, soba, çadır, giysi, çocuklar için oyuncak gibi ihtiyaçlarımız bildirilmiş, bunun için yardım TIR’larının yönlendirilmesi istenmiştir. Ayrıca barınma sorununa bir nebze katkıda bulunmak üzere, kentimizde CHP İ Başkanlığı tarafından 100 adetlik çadır kert ve seyyar mutfak talebi, Genel Merkezimize iletilmiştir. " dedi.