DİYARBAKIR - Yıllarca cezaevinde tutulan 68 siyasi tutuklu, haklarındaki cezaların infazını tamamlamalarına rağmen İdare ve Gözlem Kurulları tarafından çeşitli gerekçelerle tahliyeleri engelleniyor. Tecrit, işkence, kötü muamele ve hak gasplarıyla gündemden düşmeyen cezaevleri, giderek büyüyen adaletsizlik sarmalı içerisinde ülkenin en sorunlu alanlarından biri oldu. Pandemi koşullarında dahi binlerce adli tutuklu salıverilirken, ölümle yüz yüze bırakılan hasta tutuklular ise adeta kanayan bir yara haline geldi. Cezaevlerinde özellikle de siyasi tutukluları hedef alan baskı ve zulüm politikalarına son olarak, haklarındaki cezaların infazını tamamlamış hükümlülerin tahliyelerinin önüne geçen kamuoyunda bilinen adıyla “infaz yakmalar” eklendi. Siyasi tutukluların bir kısmı, cezalarını tamamlayıp koşullu salıverme şartları oluşmasına rağmen serbest bırakılmayarak, özgürlükleri gasp edildi. Kürtler başta olmak üzere Türkiye’deki sol, sosyalist ve demokratları hedef alan “düşman ceza hukuku” anlayışıyla muhalifler bir taraftan cezaevlerine doldurulurken, diğer taraftan da içeriden çıkmamaları için adeta her türlü yol ve yönteme başvuruluyor. Tutuklulara dönük yeni bir işkence biçimi olarak devreye konulan “infaz yakma” politikasının kaynağında ise 5275 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi ile 31 Mart 2020’de Resmi Gazete’de yayımlanarak, yürürlüğe giren “Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik” var. İDARE VE GÖZLEM KURULLARI AKP ve MHP tarafından Meclis’e getirilip, her iki partili vekillerin oylarıyla kabul edilen yönetmelikle infazını tamamlamış hükümlülerin “iyi halli olup, olmadıklarını” değerlendirmek üzere cezaevlerinde İdare ve Gözlem Kurulu (İGK) oluşturuldu. Bu kurulların görevleri ise, hükümlüleri sınıflandırma ve gruplandırma, durumlarına uygun infaz kurumlarına ayrılmalarına karar verme, kalan cezalarını denetimli serbestlik tedbiri altında infaz etme veya ceza infaz kurumlarından doğrudan koşullu salıverilmeye esas “iyi hâl” değerlendirmelerini yapmak olarak belirlendi. MÜEBBET HAPİS CEZALARI YETMEDİ Oluşturulan İGK’ler, 1 Ocak 2021'den itibaren koşullu salıverme şartları oluşmuş hükümlüleri “iyi halli” olup olmadıkları hususunda değerlendirmeye tabi tutmaya başladı. Kendilerini doğrudan mahkeme yerine koyan bu kurullar, aldıkları kararlarda farklı gerekçeler öne sürülse de esasında “pişmanlığı” kabul etmemeleri nedeniyle bu zamana dek aralarında müebbet hapsa mahkum edilip, 30 yıldır cezaevinde olan 68 siyasi tutuklunun tahliyelerini engelledi. MECLİS ARAŞTIRMASI TALEBİNE RET Halkların Demokratik Partisi (HDP) Grup Başkanvekilleri Meral Danış Beştaş ve Saruhan Oluç tarafından 14 Ekim’de koşullu salıverme şartları oluşmuş hükümlülerin idare ve gözlem kurulunun keyfi raporlarına binaen salıverilmemelerinin nedenlerinin araştırılması ve oluşan hak ihlallerinin giderilmesi amacıyla Meclis Başkanlığı’na araştırma önergesi verildi. Fakat bu önerge yine AKP ve MHP’li vekillerin oylarıyla reddedildi. Med Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuk Dayanışma Dernekleri Federasyonu (MED TUHAD-FED) ile Özgürlük İçin Hukukçular Derneği’nin (ÖHD) ellerindeki listelerin yanı sıra derlediğimiz bilgilere göre; hapis cezalarını tamamlamalarına rağmen İdare ve Gözlem Kurulları’nın kararlarıyla halen cezaevlerinde tutulmaya devam edilen 68 siyasi tutsak bulunuyor. İnfazları yakılarak cezaevlerinde tutulan tutsaklar şunlar: - Fırat Can: Denizli T Tipi Cezaevi’nde. Tahliyesine birkaç gün kala kurul tarafından "pişman" olduğunu söylemesi ve siyasi koğuştan çıkıp adli koğuşa geçmesi karşılığında serbest bırakılacağı söylendi. Bu durumu kabul etmemesi üzerine kurul, “iyi halli olmadığı” yönünde karar vererek, tahliyesini engelledi. - Ramazan Durmaz: Tekirdağ 2 No’lu F Tipi Cezaevi’nde tutuklu. İki böbreği iflas eden, gaz fişeği isabet etmesi sonucu kafatasında hasar oluşmasına rağmen hakkındaki olumsuz rapor sebebiyle tahliye edilmedi. - Sadık Özbay: Diyarbakır D Tipi Cezaevi’nde. Hapis cezasını tamamlayıp “koşulu salıverilme” hakkından yararlanması gerekirken, ”pişmanlığı” kabul etmemesi nedeniyle İGK raporuyla tahliyesi iki kez ertelendi. Özbay, 11 aydır şartlı salıverilme hakkından yararlandırılmıyor. - Remziye Polat: İzmir Şakran Kadın Kapalı Cezaevi’nde 9 yıldır tutuklu. Yerel mahkeme tarafından “örgüt üyeliği” iddiasıyla verilen 12 yıl 6 aylık hapis cezasının infaz süresini tamamladığı için 11 Ekim'de tahliye edilmesi gerekiyordu. Fakat "pişmanlık" dayatmasını kabul etmediği için "ıslah" olmadığı gerekçesiyle infazı yakıldı. GEREKÇE 10 YIL ÖNCEKİ DİSİPLİN CEZASI - Menderes Leyla: Tekirdağ 1 Nolu T Tipi Cezaevi'nde kalan hasta tutuklu. Tahliyesi, hakkında 10 yıl önce verilen disiplin cezaları gerekçe gösterilerek ertelendi. - Atilla Coşkun: Beyninde tümör bulunan 35 yaşındaki hasta tutuklu Düzce T Tipi Cezaevi'nde bulunuyor. 6 ay önce tahliye edilmesi gerekirken hakkındaki disiplin cezaları ve "iyi halli olmadığı” gerekçesiyle tahliye edilmedi. - Enes Özalp: Kocaeli 2 No’lu F Tipi Kapalı Cezaevi'nde tutuluyor. 14 Ağustos'ta tahliye olması gerekirken, “suça meyilli” olduğu gerekçesiyle tahliye edilmedi. Herhangi bir disiplin cezası bulunmuyor. - Ahmet Çakal: İzmir Şakran 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde. Mide kanseri nedeniyle kemoterapi alan 68 yaşındaki mahpus, Adli Tıp 3’üncü İhtisas Kurulu’nca hakkında verilen olumlu görüşe rağmen cezaevi yönetimince “yaptırımlara uymadığı” gerekçesiyle infazına ara verilmesi talebi reddedildi. ALES’E GİRMEDİĞİ İÇİN TAHLİYE EDİLMEDİ - Leyla Akyıldız: Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi'nde 6 yıldır tutuklu. Cezasını tamamlayıp Eylül ayında serbest bırakılması gerekirken, ALES'e girmediği gerekçesiyle tahliyesi engellendi. - Hamdin Demirkıran: Balıkesir L Tipi Kapalı Cezaevi’nde kalan Demirkıran, 23 Eylül’de tahliye edilmesi gerekirken, İdari ve Gözlem Kurulu tarafından kendisine “iyi hal” raporu verilmesine rağmen hakkında verilen bir disiplin cezası nedeniyle Cezaevi İnfaz Hakimliği kararıyla tahliyesi engellendi. - Mazlum Erdem: Adana Ceyhan M Tipi Cezaevi'nde. 6 yıl 3 aylık hapis cezasının infaz süresini tamamlamasına rağmen “21 defa oda değiştirmesi, su kullanımda tasarruftan kaçındığı” gerekçeleriyle "iyi halli" olmadığına hükmedilerek cezaevinden çıkması engellendi. - Şeyhmus Gezer: Diyarbakır D Tipi Cezaevi’nde. Geçmiş dönem disiplin cezaları ve “pişman” olmadığı esas alınarak, koşullu salıverilme hakkı engellendi. - Sedat Karak: Maraş Türkoğlu 1 Nolu L Tipi Kapalı Cezaevi'nde. İnfazını 7 Aralık 2020’de tamamlamasına rağmen daha önce verilen disiplin cezaları gerekçe gösterilerek tahliye edilmedi. - Resul Baltacı: Düzce Çilimli T Tipi Cezaevi’nde. 29 yıldır cezaevinde bulunan Baltacı, tahliye olmasına 1 yıl kala kaldığı koğuşta yapılan aramada üzerinde Kemal Pir ile Mazlum Doğan’ın fotoğraflarının yer aldığı bir kart bulundu. Bu nedenle infazı, “İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokma” gerekçesiyle açılan iki ayrı dosyadan verilen kararlarla yakıldı. SAVCI İTİRAZ ETTİ, TAHLİYESİ ENGELLENDİ - Doğan Kılıç: Silivri Cezaevi’nde tutulan Kılıç, hapis cezası 13 Temmuz’da bitmesine rağmen, İdare ve Gözlem Kurulu kararıyla “örgütten ayrılması konusunda samimiyetinin tasdiki kararı” nedeniyle denetimli serbestlikten yararlandırılmadı. İnfaz Hakimliği’nin “denetimli serbestlikten yararlanmalı” kararına savcılığın itirazı üzerine Ağır Ceza Mahkemesi kararı iptal etti. - Mehmet Dağ: Afyon T Tipi Cezaevi'nde. 30 yıllık müebbet hapis cezasını tamamlayan Dağ, hakkında verilen ve daha sonra kaldırılan disiplin cezaları gerekçesiyle koşullu salıverilmeden yararlanamadı. - Dijwar Nesri İsmail: Federe Kürdistan Bölgesi’nden olan İsmail, 1991’de tutuklanıp, müebbet hapse mahkum edildi. Cezasını tamamlamasına rağmen Afyon T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuluyor. - Ceylan Bozkurt: İzmir Şakran Cezaevi’nde. Tahliyesi, cezaevinde kaldığı süre boyunca arama ve sayımlarda personelin çalışmalarını kolaylaştırmaya yönelik "Ekstra bir gayret göstermediği, serzenişte bulunduğu, infaz süresince tutum ve davranışlarında herhangi bir değişim olmadığı, pişmanlık, itiraf vb. davranış ve eylem göstermediği" öne sürülerek reddedildi. - Didar Boza: Şakran Cezaevi’nde tutulan Boza’nın infazı da aynı gerekçelerle yine İGK kararıyla ertelendi. - Bayram Ari: Bolu F Tipi Cezaevi’nde. 17 Şubat’ta şartlı tahliye olması gerekirken, “pişmanlık” göstermediğinden Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu’nca “iyi halli olmadığı” kararı gerekçesiyle tahliyesi engellendi. - Mehmet Savur: İzmir Şakran Cezaevi’nde. 3 Temmuz’da koşullu serbest bırakılması gerekirken, Gözlem Kurulu’nun raporuyla tahliye edilmedi. - Murat Aktaş: Kandıra 1 No’lu F Tipi Cezaevi’nde. “Disiplin cezası” gerekçe gösterilerek infazı yakıldı. - Aydın Değirmenci: Tokat T Tipi Kapalı Cezaevi’nde. 9 yıl 6 aylık hapis cezasının infazı 5 ay önce tamamlamasına rağmen “iyi halli” olmadığı gerekçesiyle tahliye edilmiyor. Bu 23 ismin dışında tahliyeleri engellenen diğer isimler şunlar: Medeni Fidan (Diyarbakır D Tipi), Bazi Bor (Diyarbakır 1 Nolu Cezaevi) Fesih Tekin (Mersin Kapalı Cezaevi), Vedat Turgut, Yakup Vadi ve Vedat Gültekin (Düzce T Tipi Cezaevi), Sima Doruk ve Nurşen Tekin (Tarsus Kadın Cezaevi), Mazlum Dursun, İskender Ağrali, Hakan Bilekçi, Sedat Abi, Kemal Kahraman, Ekrem Kaplan, Önder Hakan, Servet Özkan, Uğur Yiğit, Şaban Kanat, Mehmet Selim Polat, Halit Kaya ve İdris Işık (Van Yüksek Güvenlik Cezaevi), Merve İşleyici (Şakran Kadın Kapalı Cezaevi), Hakan Yıldız (Batman Yüksek Güvenlikli Cezaevi), Zozan Taş, Ferihe Değiş, Muazzez Alphan ve Pınar Işık (Diyarbakır Kadın Kapalı Cezaevi), Sedat Kara (Maraş Türkoğlu 1 Nolu L Tipi Kapalı Cezaevi), Mustafa Aka (Şakran 2 Nolu T Tipi), Zınar Demir (Osmaniye Cezaevi), Kazım Ateş (Bolu F Tipi), Doğan Kılıç, Mahfuz Biçen (Silivri Cezevi), Adnan Hamo (Balıkesir L Tipi Kapalı Cezaevi), Ebedin Aktaş (Tarsus Cezaevi), Özcan Sönmez (Beşiri Cezaevi), Şahin Gegez (Bandırma Kapalı Cezaevi), Abdurrahman Aşkan (Patnos L Tipi), Abdurrahim Çetinkaya (Afyonkarahisar Cezaevi) Şakir Bülbül, Aydın Akdoğan ve İsmail Yakın (Tekirdağ 2 No’lu F Tipi Cezaevi), Soner Öz, Erin Kutdenur ve Ali Asker Pamukçu ( Karakoçan K-1 Kapalı Cezaevi) MA / Ömer Çelik