HABER MERKEZİ: Türkiye Körler Federasyonu COVID-19 pandemisinde engelli kadınların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerini araştırdığı çalışmanın sonuç raporunu uluslarası işlerden sorumlu başkan yardımcısı Şule Sepin İçli açıkladı. Haber Arzella Bektaş İçli "Türkiye Körler Federasyonu COVID-19 pandemisinde engelli kadınların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerini araştırdığı çalışmanın sonuç raporunu yayımladı. Rapor, Etkiniz AB Programı’nın desteğiyle bu yılın ağustos-eylül aylarında 225 engelli kadınla yapılan anket sonuçlarına dayanıyor. Engelli kadınların barınma, istihdam, ekonomik durum, sağlık, şiddete maruz kalma, öz bakım ihtiyaçlarını karşılama, salgınla ilgili bilgiye erişim, internet ve sosyal medya araçlarını kullanma gibi konularda karşılaştıkları sorunların ve hak ihlallerinin araştırıldığı bu çalışmanın sonuçları çarpıcı veriler sunuyor: ◆ Raporda; engelli kadınların yaşadıkları zorluklar ve sorunların tek başına kişilerin üstesinden gelmesi gereken şeyler olmadığına, bu olumsuzlukların ortadan kaldırılmasında devletin sorumluluklarına vurgu yapılıyor. ◆ Engelli kadınların herhangi bir toplumsal kriz, afet veya salgın olmadan da gündelik yaşamda pek çok hak ihlaline maruz bırakıldığına dikkat çeken rapor, tüm dünyayı etkileyen COVID-19 pandemisiyle daha da ağırlaşan şartların hak kayıplarına sebep olduğunu gösteriyor. ◆ Çalışmaya katılan engelli kadınların yüzde 76,4’ü büyükşehirlerde ve şehir merkezlerinde yaşıyor. Türkiye’de ortalama hane halkı büyüklüğü 3,35 kişiyken engelli kadınların yüzde 45,3’ünün aynı evde dört ve daha fazla sayıda kişiyle beraber yaşadığı görülüyor. ◆ Rapora göre, engelli olmayan kadınların işsizlik oranı yüzde 16,3 iken engelli kadınlar arasında işsizlik oranı pandemi döneminde yüzde 32’ye yaklaşıyor. ◆ Engelli kadınların yüzde 70’inin hane halkı aylık geliri beş bin TL’nin altındayken, yüzde 24’ünün hane geliri bin TL’ye bile ulaşamıyor. ◆ Pandemi öncesinde engelli kadınlar arasında ekonomik, fiziki, cinsel, duygusal, sözel şiddet biçimlerinden en az birisine maruz kalanların oranı yüzde 33,4’tü. Rapor, bu oranın pandemi sürecinde yüzde 39,6’ya çıktığını gösteriyor. ◆ Engelli kadınların yüzde 34’ü eşlerinden, yüzde 16’sı babalarından, yüzde 13’ü annelerinden, yüzde 11’i ise çocuklarından şiddet görüyor. Engelli kadınlara yönelik şiddetin yüzde 80’i ev içinde gerçekleşiyor. ◆ Engelli kadınların yüzde 27,3’ü pandemi döneminde herhangi bir hakkının ihlal edildiğini kabul ediyor. Bu durumda olanların yüzde 80,8’i hak arama mekanizmalarını kullanamadığını söylüyor. ◆ Engelli kadınların yüzde 43,9’u pandemi döneminde psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğunu, bunların yüzde 93’ü psikolojik destek alamadığını belirtiyor. ◆ Kamu kurumları tarafından oluşturulan destek hatlarını (Alo 183 Telefon/Whatsapp hattı, Vefa Destek Hattı, Hayat Eve Sığar uygulaması) kullanan engelli kadınların yüzde 62,7’sine göre bu hatlar erişilebilir değil. Türkiye Körler Federasyonu’nun bu raporu, engelli kadınların engellilik ve toplumsal cinsiyetten kaynaklı olarak çoklu ayrımcılığa maruz kaldıklarını tespit ediyor. Çalışma engelli kadınların normal zamanlarda karşılaştıkları hak ihlallerinin pandemi döneminde daha da arttığını, engelli kadınların toplumun dezavantajlı kesimi olan engelliler içinde daha da dezavantajlı durumda oldukları bir kez daha görülüyor. Rapor, pandemi sürecinde engelli kadınların insan haklarının korunması için karar vericilerden taleplere de yer veriyor: Acil durum, salgın, afet mevzuatı engellilere özgülenmeli ve özel tedbirler alınmalı, engelli kadınlara yönelik politikalar oluşturulmalı. Salgın döneminde özellikle yoksullar, güvencesiz çalışanlar, engelliler, yerli halklar, ülke içinde yerinden edilmiş kişiler veya mülteciler, LGBTİ+ bireyler, birden fazla ve kesişen ayrımcılık türüyle karşı karşıya kalan kesimlere odaklanılmalı. Engelli kadınların artan ev içi iş yükünü azaltacak tedbirler alınmalı veya artan ev içi iş yükü kamu tarafından finanse edilmeli. Engelli kadınlara yönelik psikolojik destek hatları oluşturulmalı. Boşanma, şiddet gibi davaların yürütülemediği koşullarda kadınların şiddet gördükleri kişilerle aynı mekanı paylaşmaları önlenmeli. Sığınma evleri pandemi koşullarında kadınların başvurusuna ve kullanımına açık olmalı. Üreme sağlığı, doğum kontrolü, meme ve rahim kanserine yönelik hizmetler pandemi gerekçesiyle askıya alınmamalı. Kamplarda yaşayan göçmen, mülteci engelli kadınların birçok yönden ayrımcılık ve hak ihlaline uğradığı göz önünde bulundurulmalı ve bu duruma karşı politika geliştirilmeli. Eğitimde kimsenin geride kalmayacağı şartlar oluşturulmalı, özel eğitim gereksinimi olan engellilerin yüz yüze eğitim imkanından yararlanması için önlemler alınmalı. Kamu kurumlarında işaret dili tercümanı istihdam edilmeli, işitme engellilerin iletişim kurabilmesi için şeffaf maske kullanımı yaygınlaştırılmalı. Corona testinde kronik rahatsızlığı olan engellilere öncelik verilmeli, bu hizmet devlet tarafından ücretsiz sağlanmalı. Engellilerin başvurabileceği “Temiz Hastane” uygulaması hayata geçirilmeli. Engellilerin işten çıkarılması ve ücretsiz izin verilmesi yasaklanmalı. Herhangi bir gelirden yoksun olan veya Kısa Çalışma Ödeneği ile yaşamını devam ettirmek zorunda kalan engellilere devlet tarafından ek kaynaklar sağlanmalı. Salgınla ilgili veriler engellilere göre ayrıştırılmalı ve kamuoyuyla paylaşılmalı.