İSTANBUL - Kadınların siyasete katılmasının önündeki en büyük engelin ataerkil yapı olduğuna dikkat çeken KA-DER Yönetim Kurulu Başkanı Nuray Karaoğlu, gündemlerinde hiç kadın milletvekili çıkarmayan 20 kent olduğunu belirtti. Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) ve Parlamentolar Arası Birlik (IPU) tarafından yayımlanan “Siyasette Kadın 2021” haritası verilerine göre, 1 Ocak 2021 itibariyle dünya genelinde parlamentolardaki kadın milletvekili oranı ufak bir artışla yüzde 24.9’dan yüzde 25.5’e yükseldi. Bakanlık pozisyonlarındaki kadınların oranı ise yüzde 21.9’a çıktı. 22 ülkenin hükümet ve devlet başkanları kadın olurken, bu sayı 2019’da 20 idi. Devlet başkanı kadın olan ülkelerin oranı yüzde 5.9, hükümet başkanı kadın olan ülkelerin oranı ise yüzde 6.7. TÜRKİYE 7 SIRA GERİLEDİ Rapora göre Türkiye, parlamentolarda kadın milletvekili oranı sıralamasında 122’nci sıradan 129’a geriledi. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki 600 milletvekilinin 102’si kadın. Böylece kadınların siyasetteki temsiliyeti 102 sandalye ile yüzde 17’de kaldı. Kadın vekillerin oranına partiler olarak bakıldığında, parlamentoda grubu bulunan siyasal partilerin kadın vekil oranları şu şekilde: Halkların Demokratik Partisi (HDP) yüzde 41, AKP yüzde 18, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) yüzde 12, MHP yüzde 8 ve İYİ Parti yüzde 5.55. Partilerin kadın merkez yönetim kurulları ise HDP’de yüzde 35, CHP’de yüzde 26, İYİ Parti’de yüzde 25, AKP yüzde 24 ve MHP yüzde 6.66. olarak sıralanıyor. Bu verilere partilerin uyguladıkları “kadın kotası” üzerinden bakıldığında; HDP’de yüzde 50, CHP’de yüzde 33, İYİ Parti’de yüzde 25 kadın kotası var. Ancak toplumsal cinsiyet eşitliğini hem Meclis’te hem de yerel yönetimlerde hayata geçirmeye çalışan HDP’nin kadın vekilleri ve belediye eşbaşkanlarına yönelik saldırılar bu yıl da hız kesmeden devam etti. MARKAJDA 20 KENT VAR 1997 yılında kurulan ve eşit temsiliyet için çalışmalarını sürdüren Kadın Adayları Destekleme Derneği (KA-DER), erilliğin hakim olduğu siyasetin dönüşümü için kadın adayları güçlendirmeye devam ediyor. 25 Kasım dolayısıyla konuştuğumuz Yönetim Kurulu Başkanı Nuray Karaoğlu, siyasette eşit temsiliyetin sağlanması için zihinsel değişim ve dönüşümü hedeflediklerini söyledi. KA-DER’in 1997 yılında kurulduğunu ve kadınların seçme, seçilme haklarını önceleyen her türlü karar mekanizmalarında yer alması için mücadele ettiklerini belirten Karaoğlu, “KA-DER olarak her yıl düzenli çalışmalar yapıyoruz. Daha çok farkındalık oluşturan lobi faaliyetleri, herhangi bir konuya dikkat çekmek için aktivite çalışmaları yapıyoruz. Yine önümüzdeki aylarda yapılması öngörülen bir seçim var. Yaklaşan seçimin ayak seslerini duyunca KA-DER olarak çalışmalarımıza hız verdik. Bu yıl seçimlere hazırlanırken, Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu günden bu yana hiç milletvekili çıkarmayan 20 ili öncelemeye karar verdik” bilgisini paylaştı. KADIN VEKİL ÇIKARMAYAN KENTLER Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca hiç kadın milletvekili çıkarmayan 20 kent bulunduğunu aktaran Karaoğlu, bu illeri şu şekilde sıraladı: “Kırklareli, Karabük, Sinop, Giresun, Gümüşhane, Bayburt, Rize, Artvin, Ardahan, Erzurum, Adıyaman, Kilis, Osmaniye, Karaman, Niğde, Nevşehir, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale ve Burdur.” Bu kentlerin il ve ilçe başkanlarıyla bir araya gelerek, farkındalık çalışması yürütmek istediklerini dile getiren Karaoğlu, şöyle dedi: “Toplumsal cinsiyet eşitliği endeksi yüksek olan ya da okuma yazma oranı yüksek olan iller olmasına rağmen hiç kadın milletvekili parlamentoya göndermemiş iller bunlar. Demek ki burada farklı bir mesele var. Kadınların okuma yazma oranın yüksekliği şüphesiz önemli bir veri bizler için. Ancak o illerin toplumsal cinsiyet eşitliği endeksinin yüksekliğinin, siyasete aynı oranda yansımadığını gösteriyor. Bu bizim çalışma konumuz oldu.” SİYASETTEKİ TEMSİL EKSİKLİĞİ Yaptıkları çalışmalarda öne çıkan en önemli başlıklardan birinin kadınların siyasetteki temsil eksikliği olduğunu vurgulayan Karaoğlu, bu konunun nedenleriyle birlikte incelenmesi gerektiğinin altını çizdi. Karaoğlu, “Kadınların önündeki bariyerlere baktığımızda ve kadınlarla yapmış olduğumuz görüşmelerde, siyasete katılımın önündeki en büyük engelin, ataerkil yapı ve kültürel kodlamalar olduğunu gördük. Eril bariyerlerin yanı sıra kadınların siyasette finansman sağlamakta çok zorlandıklarını fark ettik. Eril işleyiş içerisinde kadınların az görünmesinin diğer bir nedeni ise, kendi bulundukları siyasi partiler tarafından yerleştirildikleri için sonuçta başarısız olduklarını söylediler. Siyasi partilerde hakim olan erkek egemen yapının kırılması konusunda çok güçlükler yaşadıklarını öğrendik. Bununla mücadele etme yöntemleri nelerdir bunlar üzerinde durduk diyebilirim” ifadelerini kullandı. ATAERKİL YAPIYLA ÇOK YÖNLÜ MÜCADELE Kadın mücadelesinin çok boyutlu olduğunu ve ataerkil yapıya karşı çok yünlü bir mücadele yürütülmesi gerektiğini sözlerine ekleyen Karaoğlu, “Bu tabii ki çok ayaklı bir mücadele ve mücadelenin önemli ayaklarından biri de siyasi partilerle görüşmek. Onların bakış açısının değişmesi, kararlarını kadından yana almalarını sağlamaya yönelik çalışmalar yapmamız gerekiyor. Kadınları tariflendirmek, güçlendirmek için onlarla birlikte çalışmalar yapmamız gerekiyor. Bu çalışmaların içerisinde siyasi kampanyalar nasıl yürütülür, sosyal medya nasıl etkili kullanılır, nasıl yol yürünür, kendi siyaset alanın iyi tanınması konusunda neler yapması lazım gibi konu başlıklarında onları güçlendirmeye çalışacağız” dedi. ZİHİNSEL DEĞİŞİM ŞART Kadınların güçlendirilmeleri durumunda kadın temsiliyetinin artacağına dikkat çeken Karaoğlu, “Sadece kadın temsiliyetinden değil, aynı zamanda zihinsel bir değişim ve dönüşümden bahsediyoruz. Bu uzun süreli periyotlarla olacak. Ama kadınlar da çok uzun süreden beri hatta yüzyıllardan beri sabrediyorlar ve 21’inci yüzyılda artık sabretmek istemiyorlar. Üstelik seçmen sayısının Türkiye’de 51.7’sinin kadın olduğu düşünülürse, kadınların başka bir şeye ihtiyacı yok. Yalnızca kendi potansiyellerini fark etmeleri ve oylarını kendi siyasi düşüncelerini temsil eden kadından yana kullanmaları gerekiyor. Günün sonunda erkeği seçtirmek değil, kendi düşüncelerine yakın olan bir kadın adayı seçmek ve seçtirmek için mücadelelerini yürütmelerini ve aday kadınları desteklemeleri gerekiyor” dedi. EŞİTLİKÇİ BİR YAPI YOK Kadınların, eşit temsiliyetinin sağlanması için seçilebilecekleri yerlerden listelere alınması gerektiğine işaret eden Karaoğlu, “Siyasi partilerin kadın adayları bizzat desteklemesi gerekiyor. Biz burada erkeği silin, kadını getirin anlamında demiyoruz. Ama eşit iki aday varsa, kadının burada pozitif ayrımcılıkla görünür kılınması sağlanmalı. Siyasi partilerin seçmen komisyonları var. Kendi içlerinde oluşturdukları komisyon üyelerinin cinsiyetlerine baktığımızda tamamen erkeklerden oluştuğunu görüyoruz. Böyle bir komisyon zaten kadınları öncelemez. Eşitlikçi bir yapı yok, cinsiyet eşitliği yok orada. Bunlar gerçekleştirildiğinde, siyasetin finansmanı konusunda, siyasi partiler aldıklarının bir kısmını kadın adaylara yönlendirebilseler, destek olsalar kadınlar açısından daha güçlendirici olacaktır” ifadelerini kullandı. ADAYLARA DESTEK ÇALIŞMASI Aday kadınların ihtiyaç duyduğu alanlarda eğitimlerin verileceğini dile getiren Karaoğlu, daha başarılı kampanyalar yürütmeleri için spesifik eğitimler vermeyi planladıklarını söyledi. Ayrıca aday olan kadınların sosyal medyadan KA-DER’e başvurdukları takdirde sosyal medyada tanıtımlarını herhangi bir ücret almadan karşılayacaklarını belirten Karaoğlu, kadınların çalışmasını kısaca anlatan postlar çıkmayı planladıklarını dile getirdi. SİYASİ PARTİLERLE GÖRÜŞMELER 20 kent için çalışma kapsamında ise özellikle siyasi partilerle görüştüklerini vurgulayan Karaoğlu, “Bazı siyasi partilerle görüşemedik, onlardan yanıt bekliyoruz. Bu minvalde görüştüğümüz siyasi partiler oldu fakat daha randevu beklediğimiz üç siyasi parti var. CHP, İyi Parti, Deva Partisi, Gelecek Partisi, Türkiye İşçi Partisi (TİP) ile görüştük. AKP’den yanıt bekliyoruz. HDP ile görüşme aşamasındayız. Meclis’te temsili olan tüm siyasi partilerle görüşmeye gayret ediyoruz” sözlerine yer verdi. SİYASET OKULU PROJESİ Çalışmalarında daha önce hiç kadın milletvekili çıkarmayan 20 kenti önceleyeceklerinin altını çizen Karaoğlu, şöyle devam etti: “Ama diğer illerde de üye olan kadınları desteklemek amaçlanıyor. Bunun için ağırlıklı olarak kadınların katılacağı bir siyaset okulu organize ediyoruz. Bu siyaset okulumuz Ocak ayında başlayacak. Bunu sosyal medya kanalıyla duyuracağız.” MA / Esra Solin Dal