DİYARBAKIR ÖTEKİLERİN GÜNDEMİ- Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Karacadağ Kalkınma Ajansı desteği yürütülen Gastro İnovasyon Merkezi projesi kapsamında Diyarbakır Peynir Envanteri hazırlandı. Yerküre Kooperatifi tarafından hazırlanan envanter çalışmasında Diyarbakır merkez ve ilçelerinde 28 farklı köyde üretilen peynirler, üretim yöntemleri ve kente özgü peynir çeşitleri yerel isimleri ile araştırılarak derlendi. Bu şekilde peynir rotasına girecek kırsal alanlar, korunması gereken farklı üretim yöntemleri ve ürünler belirlendi. Envanter çalışması hakkında bilgi veren DTSO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Erdal Avşar, “Peynircilik mevsimsel bir zanaat olarak sürdürülüyor. Ama inek sütünün yıl boyu tedarik edilebiliyor olması ve üretilen peynirlerin buzhanelerde muhafaza edilmesi yıl boyu peynir ticaretini canlı tutuyor. Kentte satışa sunulan peynirlerin yarısı kadınlar tarafından üretiliyor. Kentte Salamura (Solav) , Eritilmiş (Helandi) peynir, Örgü / Örük(lü) / Kezî / Gulî, Lavaş, Dilim / Şov, Diyarbakır Otlu peyniri ve Dil peyniri gibi farklı yöntemler ile üretilen ve yöreye göre farklı isimler alan peynir çeşitleri var. Aynı şekilde toraq / çökelek, Tomast / Toraqa dagirtî / Mastê eyar / Solmasto gibi yapımı çeşitlilik arz eden ve coğrafi işaret alınabilecek özel peynir çeşitleri ile Rûnê hîz gibi üretimi terkedilen ve tescillenmesi gereken ürünler var” şeklinde konuştu. Kentte Satışa Sunulan Peynirlerin Yarısını Kadınlar Üretiyor Avşar, “saha çalışması kapsamında peynir üretiminde evlerde üretimin ve kadınların üretimlerinin oldukça etkin olduğunu gördük. Farklı üretim yöntemlerinin, farklı yöresel isimlerin kullanıldığı kırsal alanlarda peynir üretiminin belirli aylarda yoğunlaştığını, ev ihtiyacını karşılamanın yanında kent merkezi ile kurulan ilişkiler ile de satışın yoğun olduğunu gördük. Burada kentin bazı kırsal bölgeleri özellikle öne çıkıyor ve terkedilmeye başlayan özgün ürünler ve üretim biçimleri küçük de olsa hala biliniyor ve uygulanıyor. Bu değerlerin korunması, kadınların kırsal bölgelerdeki üretimlerinin sürdürülmesi, farklı peynir çeşitlerinin üretim yöntemleri, özgün yönleri ve yöresel isimleri ile korunması ve tescillenmesi gerekiyor. Diyarbakır Örgü Peyniri coğrafi işaret tescilini aldığımız bir ürün. Tescile değer peynir çeşitleri için de çalışma yapacağız“ dedi. Avşar, “saha çalışması ile Diyarbakır Peynir Rotası için peynir üretiminin farklılaştığı ve özgün üretimlerin yapıldığı kırsal alanları tespit ettik. Bu kırsal alanları ve değişen üretim biçimleri ile kültürel farklılıkları içine alacak şekilde bir Peynir Rotası oluşturmak mümkün. Yeni çalışmamız özellikle kadınların ürettiği farklılaşmış ürünlerin üretiminin korunması ve üretimin yoğunlaştığı alanları içeren bir rota oluşturularak turizme kazandırılması olacak. Emek veren araştırmacılarımıza ve yazarlarımıza teşekkür ediyoruz.” Diyarbakır Peynir Envanteri Linki: https://www.dtso.org.tr/images/Diyarbak%C4%B1r-Peynir-Envanteri.pdf