Jineoloji Dergisi'nin 10. Sayısı Etik Estetik II : İyi ve Güzelin Dili, Eylemi ve Kuramı çıktı.

Şahmaran’a Olan İnancımızla… Ne ölümlülere ne de ölümsüzlere benzeyen Bir mağaradan doğdu bu azgın yürekli Ekhidra Yarı bedeni bir genç kızdı onun Güzel yanakları ve gözleri fıldır fıldır Yarı bedeniyse koskoca bir yılandı, korkunç Her yanı benek benek amansız bir yılan Yerin gizli derinliklerinde kaybolan Mağarasında otururdu Ekhidra… Hesiodos’un “Tanrılar’ın Doğuşu” kitabında tanrıça Ekhidra için sarf ettiği bu dizelerle “Merhaba” demek istedik sizlere. Medusa’dan Ekhidra’ya, Star’dan Mezopotamya’nın ve dünyanın bütün kadınlarına, Sur’un sokaklarını süsleyen ve ellerimizle resmini çektiğimiz kapak resmimizdeki Şahmaran’ın her şeye rağmen direnen güzelliği ile yeniden aranızdayız. Bundan yüzyıllar önce Mezopotamya’da yaşadığı var sayılan bir mitolojik varlık Şahmaran. Halk anlatılarına göre yarısı yılan yarısı kadın bir Tanrıça… Canlıların var olduğu ilk andan itibaren dünyada var olan bir mağarada yaşayan, var olan diğer yılanların başı. İnanışa göre bütün hastalıkların dermanını bilir, şifa dağıtırmış. Başı dara düşen kadınların hızırı olur, yardıma koşarmış. Hakkında çıkan birçok rivayet vardır, nerede yaşadığına ve nasıl öldüğüne dair. Hepsinde de bilinegelen şudur ki Şahmaran kendisine nefret güdenler tarafından öldürülmüştür. Bazen ölümsüzlüğün sırrına ermek isteyenler, bazen iktidar hırsına yenik düşenler, bazen Şahmaran’ın marifetlerini çalmak isteyenler, bazen şifa bulabilmek için yola düşenler… Şahmaran’ın hikayesi farklı farklı olsa da, hala kadınlar sanatları ile yoksul ve yalnız bırakılmış evlerinin duvarlarında Şahmaran’ı konuk etmekte, bereket getirdiğine dair inançla resimlerini saklamakta, mutluluk getirsin diye evlenecek olan kızların çeyiz sandıklarına kanaviçe olarak koymakta, Şahmaran’ın şifa bilgileri ile hala Mezapotomya’da şifa dağıtmaktadır… Bir mitolojik öğe olarak Şahmaran’ın öncesi de sonrası da kuşkusuz ki vardı. Kimileri onun yılanları ve yenilmez gücü ile Tanrıça Medusa’nın arkadaşı olabileceğine, kimileri Kilikya yakınlarında bir mağarada yaşamış, yarısı yılan yarısı kadın olan mitolojik zamanlardan Ekhidra’nın “iyi huylu”su olabileceğine inanmıştır. Kadına yönelik şiddete karşı bir öz savunma öyküsü olarak da anlatılıyor Şahmaran, hem derdin hem dermanın sahibi olan şifacılığı ile yaşam ve ölümü birlikte simgeleyen kadın ve yılanın ortak bir özelliği olarak da... Öyle ya da böyle Şahmaran özgür ama ihanete uğramış, katledilmiş kadın hatırasıdır; bu hatıra her duvarda özgürlük tutkusu kadar, bir yası, kabullenilmemiş kaybı ve unutmamayı ifade eder. Şahmaran bu topraklarda “yılanların ve kadınların öcünü” şifalı bedeni ile almış, insani değerleri taşıyan toplumsal bir güzellik tanrıçasıdır. Yarısı yılan yarısı kadın bedeni ile Şahmaran, bizlerin geçmişinin en güzel hikayesi, bugünün en hakiki an’ı, jineolojînin besleneceği kaynaklardan biri; toplumsal iyinin ve güzelin kadın ve yılan bedeninde vücut bulmuş en büyük miraslarından biridir. Yaşamın etik kodlarını tartışmak daha estetik bir yaşam sürmek, ne ile nasıl mümkün olabilirdi? Yaşamak ve yaşatmak, yaşamı olumlamak ve kötülüğe direnmek bizleri mutlu ediyorsa ve eğer yaşam bir anlamlandırabilme çabasının içinden süzülerek dünya nehrine akıyorsa uzaklara gitmeye ne gerek vardı? Sur’un bir sokağında rastladık Şahmaran’a ve fotoğraf çekmeyi uzman ellere bırakmaya alışmış zihnimiz bir anda fotoğrafçı oluverdi Şahmaran’ın huzurunda. Bir duvarın üstüne çizilmiş resminde gövdesi dökülmüş bir Şahmaran. Ama güzelliğinden zerrei miskal azalma yok. Hala çok mağrur, hala çok bilge ve hala bütün ihtişamı ile karşımızda duruyor. Bin yılların kadın hafızası ile bin yılların güzellik abidesi olarak, tıpkı Sur gibi. Tıpkı gövdesini emanet ettiği Sur sokakları gibi. Yıkık, dökük; fakat hala çok güzel ve çok ihtişamlı! İşte bu yüzden belki o sokakta bütün güzelliğiyle direnen Şahmaran’ı görünce tam da “İyi ve Güzelin Dili, Eylemi, Kuramı” dosyamızı hazırlarkenki duygularımıza tercümandır dedik. Etik ve Estetik üzerine ikinci dosyamızı çıkarmaya karar verdiğimizde birinci dosyamızın bitmemiş hissi ile yola çıkmıştık. Bu sayıdan sonra da aynı hissi yaşıyoruz. Kapsamlı, yaşamın ta kendisini ilgilendiren bir konuyu iki dosya ile anlatamayacağımızı bir kez daha hissettik. Etik ve Estetik yaşamla organik bağı olan en temel konuların başında geliyor. Bu nedenle bu konuyu ne kadar işlersek işleyelim hep bir eksiklik duygusu yaşadığımızı da belirtmek istiyoruz. Ve her iki sayımızda da kendimize sorduğumuz sorular çoğaldı. Her biri Şahmaran’ın torunu olan yazarlarımızın dillendirdiklerini okurken, dinlerken bir kez daha inandık. Kadınların dünyasında, kadınların kendi elleriyle mümkün bir dünyaya inanıyoruz. Evet, inanıyoruz. Bütün ahlaksal çöküntülere, kötülüğün irinmişçesine yayılmasına, umutsuzluğun had safhaya çıkmak için her birimizi kara dehlizlere çekmeye çalışma çabalarına inat inanıyoruz… Her şeyin güzel olacağına, binlerce yıllık hafızamızla hala bu topraklardan silemedikleri güzelliklere olan umudumuzla inanıyoruz. İktidarın körleştirdiği erkeklerin yakmaya çalıştıkları dünyada, yusufçuk misali su taşımaya çalışanların güzelliğine inanıyoruz. Berivanların yaylalardaki türkülerine, evlerimizde annelerimizin saksıda yetiştirdiği çiçeklerine inanıyoruz. Etik değerleri hiçe sayan erkek aklının rasyonalitesine inat, şiddet gören arkadaşına cesaret aşılayan kadınların güzelliğine inanıyoruz… Sistemin, toplumun çökertilmesi için kapitalist modernitenin betonlar dünyasına inat, demokratik modernitenin kulîlklerine inanıyoruz. Her şeyi maskeleştiren, çirkinleştirmeye çalışan, çıkar dünyası haline getirmek için elinden geleni ardına koymayan etiksizlikler yığınına inat, Remziye Tosun’un tülbentine inanıyoruz… Kanaviçeli yastıklara, oyalı yazmalara, kiras fistana, otlu peynirin şifasına bir de umutsuzluk aşılayanlara inat çocukların gülüşüne inanıyoruz. Siz değerli okuyucularımızla içimizden geçen bu cümlelerle seslenmek istedik. Şahmaran’ın torunları, kız kardeşleri neler mi diyor? Meral Çiçek’le başlıyor hikayemiz. Meral bizlere Şahmaran’ın iki yol arkadaşını anlatıyor: Amerikalı Anne Sexton ile İran’lı Jîla Huseynî. İki ayrı kadının şiirlerine nakşettikleri hikayesiyle her birimizin bir yarası, sevinci, öfkesi cem oluyor. Kendilerini var edebilmek, sanatlarını var edebilmek için mücadele eden ve isimleri tarihin tozlu raflarında kalmasın diye direnen kadınlar, ilk kadın şair olarak bilinen Sappho’nun dizeleri ile sesleniyor bize; Hatırlayacaklar bizi, sanırım, bazıları sonraki zamanda… En güzel direnme halimiz değil miydi hafızamız? Anne Sexton ve Jîla Huseynî özelinde bir kez daha hatırlatıyor tarihe Meral. Hiçbir zaman yalnız olmadık. Hatırladık, sonraki zamanlarda bile… Hüsna Emek bu sayımızda Beritanlar’dan Saralar’a çirkine karşı güzeli yaratan, güzelliğin mücadelesini veren kadınları anlatıyor. Bu mücadelenin zorluğu, çelişkilerin tarihselliği ve derinliği ile yakından bağlantılıdır diyerek, Kürdistan kadın özgürlük mücadelesinde bu gerçeğin dili ve eylemi olan kadınların güzellik felsefelerine götürüyor bizi. Nagihan Akarsel, bin yıllar öncesinden günümüze kadının çevrelendiği distopyanın dayandığı verili çirkinliğe ve dayatmalara inat, ütopyamızın, güzel kalacağımız, kalabileceğimiz günlerin müjdesini veriyor dokunduğu hikayelerle. Kolektif ölçülerimizle, başkalarıyla, toplumsal yaşayışımızla nasıl var olabileceğimizin, etik-estetik denen mefhumların o kadar da uzak olmadığını, hayatın tam da içinde olduğunu söylüyor. Ve destarın etrafından ses veriyor kadınlar: Nasıl ütopya diyebiliriz ki şimdi olmakta olana! Van Jineoloji Atölye’miz “bilgimizin kaynağı annelerimizin deneyimlerinden yola çıkarak Kürdistan’da kadınlar olarak bizlerin etik ve estetik değerlere yaklaşımlarımızı ve bu değerler ekseninde nasıl yaşamlar kurulduğunun” hikayesiyle, destarın etrafında yeşeren etik-estetikle buluşturuyor bizi. Merak ettiniz değil mi? Kapitalist moderniteye kafa tutan kadınları dinlemek, gündelik yaşamlarıyla, özlemleriyle direnişleri hepimize umut… Van’a gitmişken Dengbêj Razê’nin sesiyle ruhumuzun derinliklerinin kapısını açtık. Söz gelişi değil hakikaten ses verdi Razê. Klamları ile gönlümüzü feth eden Razê’nin hikayesini kendisinden dinlemek, kadın dengbêjliğin ayakta kalması için verdiği mücadele ve bize cömertçe okuduğu klamlarla siz de buluşmak istersiniz değil mi? Razê’nin sesi kadar gönlü de nice güzel sesler taşıyor. Klamların nasıl tarihimizin büyük bir parçası olduğunu, bir kadın olarak Kürdistan’da dengbêjlik yapmanın zorlukları ve yoluna taş koymak isteyenlere inat muazzam bir kadın direnişi. Anne Sexton’dan tutalım Dengbêj Razê’ye kadar “ulus devlet, endüstriyalizm ve kapitalizmin ilerici-modern yaşamın zehrini toplumların en küçük hücrelerine, yani bireyin duygu-düşünce ve bedenini kullanma biçimine kadar etkili kılmasına” karşı direnişlerinin dili ve eylemiyle buluştuk. Rotînda Erdem, bu direnişi insanın doğup büyüdüğü, alın teri döktüğü, aşklarını, acı ve sevinçlerini yaşadığı, toplumsallaştığı mekanla yani yurtla olan ilişkisi üzerinden tartışıyor. Toplumsal hafızamız söze olduğu kadar da mekana kazınmıştır. Dolayısıyla bu mekanı korumayı ve sevmeyi ahlaki bir ilke olarak koyuyor Rotînda. Fidan Can ise bütün bu hikayelere kulak veriyor ve şu buğulu sözü görüyor içlerinden: Özgürlük olmadan etik-estetik değerlerden bahsedemeyiz… Haksız mı? Kim inkar edebilir zihni özgür olmayan bir insanın ne iyi ne kötü karar verirken nasıl hangi ölçülerle davranacağına… Fidan bizlere bu sistem içerisinde etik değerlere sahip olabilmenin yolunun özgür olabilmekten, özgürlüğün ise sorumluluk almaktan geçtiğini hatırlatıyor. Ve o ilk cümlesi ile bizim kalbimizi çoktan çaldı bile: Hayata anlam katmak, doğru bir seçim yapmak kadar ona göre yaşamak demektir. Nalin Öztekin ile Fatma Koçak ise farklı bir tartışmaya götürüyor bizleri. Nalin, kötülüğün daha kolay örgütleniyor olmasını sorgularken; Fatma, Nalin’e umut veriyor “bu kafamıza yerleştirilen yanlış bir yargı, aslolan iyiliğin örgütlü olması” diyerek. Peki iyilik ve kötülük nasıl örgütlenir? Ancak toplumsal olarak tartışılabilecek bu kavramların bağlı oldukları toplumsal yapıyı irdeliyorlar ve nasıl oluyor da iyi ve kötü ortaya çıkıyor sorusunun cevaplarını arıyorlar bizler için. Kötülüğün toplumsal olarak örgütlenişinin bir sistem meselesi olduğunu ve iyiliğin demokratik modernite güçlerinin temel gücü olduğunu, Şahmaran’ın hikayesinden hatırlıyoruz ama değil mi?

Jineoloji Dergisi'nin 10. Sayısı Etik Estetik II : İyi ve Güzelin Dili, Eylemi ve Kuramı çıktı.

Leyla Zana hakkında ceza talebi

Muhtarların gözü yeşil pasaport ve belediye meclis üyeliğinde

31 yıllık tutsağa yeni müddetname: Tahliye 6 yıl sonra

Özel yanıtladı: 1 Mayıs'ta Taksim'e niye yürümedi?

DEM Parti’den Birecik açıklaması

Bakırhan Saraçhane’de: Ortak zeminde mücadele vurgusu

Batman'da bölge mitingi için binlerce kişi alana akın ediyor

İstanbul'da yasaklı '1 Mayıs': Özel ve İmamoğlu'ndan dikkat çeken sözler

İstanbul'da sokaklarda 1 Mayıs direnişi başladı

Okul müdürüne DEM Parti’li eşbaşkanlar soruşturması