Ötekilerin Gündemi- Kerpiç ve samandan yapılan yazın serin, kışın sıcak, bostan ve bahçeleriyle ünlü Van evleri, yok olma noktasına geldi.Kerpiç ve samandan yapılan yazın serin, kışın sıcak, bostan ve bahçeleriyle ünlü Van evleri, yok olma noktasına geldi. Kentle özdeşleşen tarihi evlerin bulunduğu alanlar son yıllarda hızla imara açılıyor ve rant merkezine dönüştürülüyor.Çarpık yapılaşmayla beraber kentte her yeni gün yeni binalar inşa ediliyor, yine şehrin dokusu hiçe sayılarak yeşil alanlar hızlıca yok ediliyor.Özellikle 2011 yılında yaşanan depremin ardından toprak evlerin yerini yap-satçıların yaptığı binalar doldururken kentin etrafında ise son yıllarda kente olan düzensiz göçle beraber gecekondu mahalleleri oluşmuş durumda.Tüm bunların sonucunda 40-50 yıl öncesine kadar binlercesi bulunan evlerden bugün sadece birkaçı ayakta kalabilmiş durumda. GAZETE EMEK ÖZEL HABER/ ŞENOL BALİ 1970'lı yıllara kadar bahçeli kerpiç evleri,düzenli yerleşme alanları ve yeşilliğiyle kendine özgü bir yapısı olan Van'ın çehresi, özellikle 1990'lı yıllardaki köy boşaltmalarından sonra aldığı düzensiz göç ve 2011 yılında yaşanan deprem felaketinin ardından tamamen değişmeye başladı.Van'ın çeşitli mahallelerinde bulunun eski toprak evler, ilgisizlikten ve koruma altına alınmadığından dolayı teker teker yıkılarak yerine çok katlı betonarme binalar dikilmeye devam ediyor.Ermeni kültürünün etkilerini taşıyan genelde bir veya iki katlı ve bahçeli toprak evlerin yerine müteahhitlerin çoğunlukla imar çizelgelerine uymayarak yaptığı binalar yükselirken bu betonarme binaların kentin iklim dokusuna uygun olmadığı belirtiliyor. Bir zamanlar Van’da binlercesi bulunan evlerden şu an sadece birkaç tane kalmış durumda. Urartu döneminden bu yana varlığını sürdürmeyi başaran tarihi Van evlerinin yerini beton binalara bırakmasıyla kentte kişi başına düşen yeşil alanın iki metrenin altına düştüğü yönünde tespitler dillendiriliyor.Öte yandan yitip giden Van Evleri'nin yanı sıra nüfusu birbuçuk milyonu bulan kent, son yıllarda hava kirliliği, Van Gölü’nün kirlenmesi,trafik ve alt yapı sorunları gibi sorunlarla sık sık gündeme geliyor. ÇEV-DER BAŞKANI KALÇIK: YEŞİL VAN’DAN BETON VAN’A DOĞRU Van’ın bir zamanlar yeşilliği ve Van evleriyle akıllara geldiğini kaydeden Van Çev-Der Başkanı Ali Kalçık, ancak betonlaşma, kaçak yapılaşma ve rant alanlarının büyümesiyle ne yeşilin ne de Van evinin kalmadığını söyledi. Kalçık, '' Bugünkü Van ile yakın tarihteki Van çok ciddi farklılıklar gösteriyor.Bundan 30-40 yıl önce kentte kuş bakışı baktığınızda bağ ve bostanlar içerisinde toprak damlı evler vardı.Buraya özgü evlerdi bunlar ve Ermeni kültürünün etkisi vardı bu kerpiçli evlerde.Yaşam kalitesi vardı.Şimdilerde yeşilin esamesi bile yoktur.Yeşil Van'dan beton Van'a döndük. Şehirleşme adına çarpık bir yapılaşma süregeliyor . Bahçeli ve en fazla iki katlı evlerin yerine iç içe geçmiş devasa bir köy hali almış kent.Yeşil yok,çarpık kentleşme almış başını gidiyor yine hava kirliliği hat safhada,trafik ve alt yapı sorunları da her geçen gün artan sorunlar.Kültüründen koparılmış garip bir hal almış.'' ifadelerini kullandı. ''2011 DEPREMİNDE HASAR GÖREN GELENEKSEL EVLER KORUNMADI, BETON YAPILARA PEŞKEŞ ÇEKİLDİ” Van'da düzenli bir kentleşmenin olmadığını belirten Kalçık, '' Köyden kentte göç her ne kadar gelişmişliğin bir göstergesi olsa da Van'daki süreç bu açıdan değerlendirilemez.Bu göç doğal gelişim dahilinde olmamış,zorunlu bir şekilde ilerlemiştir.Üretimden koparılmış köylerinden bir gece yarısı çıkarılmış ve geldiği kent merkezinde bir iki biriket üst üste bırakarak barınmaya çalışmış.Bu yönüyle düzenli bir şehirleşme yoktur.'' ifadelerinden sonra 2011 yılında kentte yaşanan depreme dikkat çekiyor. Depremle beraber hasar gören evlerin korunmadığını hatta yıkılarak yerini beton yapılara bıraktığını kaydeden Kalçık, şu ifadeleri kullanıyor: '' Bunların yanı sıra 2011 yılında yaşanan bir deprem vardır.Deprem her ne kadar olumsuz bir hadise gibi görünse de o günkü kurumlar sorumlulukla yaklaşsalardı bir fırsat olarak değerlendirilebilirlerdi.Hasar alan geleneksel evler korunmadı hatta yıkılarak beton yapılara peşkeş çekildi.Bu yönüyle Van'da kişi başına düşen yeşil alan 2 metrenin altına düşmüş.Kentte sanayi gelişmemesine rağmen hava kirliliğinin üst seviyelerde olması da bir başka sorun.'' Konuşmasının sonunda Van Tuşba Belediyesi tarafından 2018 yılında şehir merkezine yaklaşık 5 kilometre mesafede olan Kalecik Mahallesi’nde bin 830 metre yükseklikte kurulan Tarihi Van Evleri projesine dikkat çeken Kalçık,uygulamanın turizm açısından olumlu olduğunu belirterek '' Van evleri o kadar değeliyse neden asılları korunmadı ve hala korunmayarak yıkıma terk ediliyor? '' sorusunu soruyor.