<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <strong>Dilbilimin Kürtçesi - Kürtçenin Dilbilimi - II</strong><br /> <br /> Konuşulması gereken başka bir kural da dilbilimin alanları nelerdir? Dillerin benzerliği ve farklılığı, çocukların dil edinim ve çocuk dili, dillerin tarihsel değişimi, dillerin hayatta kalma, değişme ve yok olması, sözlü ve yazılı işlev, dilin yapısı, modellenmesi ve pek çok özellik karşımıza çıkmaktadır.<br /> <br /> Dil’de ana çalışma alanları şunlardır:<br /> <ul><br /> <li><strong>Fonetik</strong> (Sesbilim) veya fonoloji</li><br /> </ul><br /> Dildeki sesleri harf, fonem, hece ve kelime olarak inceleyen alt bilimdir. Kürtçe de evet anlamına gelen “erê, belê, a, ê” görüldüğü gibi hem harf hem de kelime olmaktadır. Uzak kelimesinin Kürtçe karşılığı “dûr” bazı yerler de “dîr”, bazen “dwir” bazen “dur” gibi telafuz edilir ve kullanılır. Duyduğumuzda farklı etkiler bırakabilir. Veya Kürtçe harflerin bazı başka dillerde olmaması gibi: “q”, “w” gibi<br /> <br /> <br /> <ul><br /> <li><strong>Morfoloji (biçimbilim)</strong></li><br /> </ul><br /> Her dilde olduğu gibi kelimenin biçimiyle uğraşan bilimdir. Her kelimenin bir kökünün olması ve dile göre değişen özellikleriyle ön ek veya son eki almasıyla yeni kelimeleri oluşturan eklerin olması çok önemlidir.<br /> <br /> <br /> <br /> Kürtçe birkaç kelimenin morfolojik değişimi<br /> <br /> Azad à bir morfem.<br /> <br /> Azadî à iki morfem.<br /> <br /> Azad+î+xwaz à üç morfem.<br /> <br /> Dest – nimêj – girt – in çar yeketeşe<br /> <br /> <strong><em>Kürtçedeki ön ve son ekler incelendiğinde dilin ne kadar güçlü olduğu görülmektedir. </em></strong><br /> <br /> <br /> <ul><br /> <li><strong>Sentaks</strong> (Cümle Dizimi)</li><br /> </ul><br /> Sentaks her dilde farklı bir cümle oluşum dizimi vardır. Her dilin cümle yapısı ve sırası nasıl oluşur ve istisnaları nelerdir?<br /> <br /> Kürtçede cümle dizimi genellikle özne nesne ve fiil uyumuyla yapılır. İstisnalar elbette vardır. Ve bu söz dizim sırası sadece cümlede değil tamlama, yan cümle ve farklı durumlarda da mevcuttur. Kürtçede eylemin sadece yön fiillerinde (gelmek, gitmek, varmak, ulaşmak) ortada olması bile bir farklılıktır. Her dilde eylem genelde ortada veya sondadır ama Arapça bir istisnayı sunmaktadır. Arapçada fiillerin başa gelmesi eylemin olgunun önüne geçmesini göstermektedir. Sadece cümle dizimi bile her dilin kendi özgü kurallarının olduğunu gösterir ve evrensel benzer dokuların olması dillerin canlılığını bize sunmaktadır.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <ul><br /> <li><strong>Semantik</strong> (Anlambilim)</li><br /> </ul><br /> Neredeyse her dilin iletişiminde temel yapı taşı anlam bilim olan alt dildir. Anlam kelimeden kelimeye değişebildiği gibi kullanıcı tarafında çok yeni anlamlar kazanarak kültürler arasında farklılıklarla yeni anlamlar karşımıza çıkabilir. Veya aynı ifade farklı kültür ve uluslarda farklı bir şekilde ifade edilebilir. Özlemek fiilini örnek alalım.<br /> <br /> <strong>Türkçe</strong>: Seni özlüyorum<br /> <br /> <strong>Kürtçe</strong>: Bêriya te dikim<br /> <br /> <strong>İngilizce</strong>: I miss you<br /> <br /> <strong>Fransızca</strong>: Tu me manques<br /> <br /> <br /> <br /> “Özlemek” kelimesinin kökü “öz” <strong><em>benlik, düşünce</em></strong> anlamını, “bêri” kelimesi <strong><em>özlem</em></strong> ve ön anlamında, İngilizce de “miss” <strong><em>kaçırmak</em></strong> anlamında, yanımda olmadığın için seni <strong><em>kaçırıyırum</em></strong> anlamında ve Fransızca da “manquer” kelimesi <strong><em>eksik kalmak</em></strong> anlamında. Her dil kendine göre bir ifadeyle özlem duyduğumuz kişiye göre bir kelimenin gücünü görmekteyiz.<br /> <br /> <br /> <br /> <strong>Dilbilimde Spesifik alanlar nelerdir?</strong><br /> <ul><br /> <li>Psikolinguistik</li><br /> <li>Nörolinguistik</li><br /> <li>Kuramsal dilbilim</li><br /> <li>Lehçe çalışmaları</li><br /> <li>Söylem analizi</li><br /> <li>Tür analizi</li><br /> <li>Dil ve cinsiyet</li><br /> <li>Dil edinimi</li><br /> <li>Kelime yapısı</li><br /> <li>Dil ve bilişim</li><br /> <li>Dil ve göç</li><br /> <li>Morfoloji ve sentaks geçişi</li><br /> <li>İşaret dili</li><br /> </ul><br /> <br /> <br /> <strong>Dil bilimin toplumda İş olarak karşılığı nedir? </strong><br /> <br /> Öğretmenlik<br /> <br /> Dil ve konuşma bozuklukları<br /> <br /> Danışmanlık (Tıp, AB süreci, Hukuk)<br /> <br /> Akademik kariyer (üniversite, yüksek, doktora)<br /> <br /> Bilgisayar (yapay zeka - speech to text, text to speech)<br /> <br /> Reklam (mesajın aktarımı süreci iş hayatında çok karşımıza çıkar)<br /> <br /> Çeviri yayıncılık (Dünyada yeni açılımlar veya karmaşaların yol açtığı göç süreci)<br /> <br /> <br /> <br /> <strong>Sonuç olarak </strong><br /> <br /> Dilbilim edebiyat inceleyen veya sadece dil öğreten bir bilim değildir, sadece dil çalışan bir alan değildir, soyutlama yapma ve analitik düşünme becerileri gerektiren ve verileri cümle ve kontekst içinde inceleyen hatta çok güzel hikâyelere sahip kelimelerin her dildeki sürecini inceleyen bir alandır. Bir müfettiş edasıyla kelime takibi yapabilirsiniz. Diğer dillerdeki eğilimi yakalama çalışıyoruz. Çünkü canlı organizma olan kelimeler sadece ifadeyi değil karşılığıyla anlam bulan bir yapıdır. Bir dili incelemeyi bırakın bir kelimenin tarihsel yolculuğu bile o kadar özeldir ki her biri ayrı bir dünya sunar. Anlamlı kelimelerin dünyamızdaki kelimeleri anlamlandırması umuduyla...<br /> <br /> <br /> <br />