ANKARA – 14 Mayıs seçimlerinin ardından yaşanan ekonomik gelişmeler ışığında Türkiye’de kur şoku ve kredi krizinin yaşanacağını dile getiren ekonomistler, “Ekonomik depreme hazır olun” uyasında bulundu. 14 Mayıs seçimlerinin ardından ortaya çıkan siyasi belirsizlik, uluslararası piyasalarda Türkiye'ye ilişkin yakın gelecek endişelerini artırdı. Türkiye'nin borçlanma maliyetini gösteren kredi risk primi (CDS), seçim sonuçlarının netleşmesi ile hızla yükselişe geçerken, Merkez Bankası’nın brüt rezervleri son 21 yılın en düşük seviyesini gördü. Seçimden hemen önce Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçilme şansının arttığı algısı ile borsa yükselip risk primi düşerken, seçim sonrasında Erdoğan’ın yeniden kazanma ihtimalinin artması ile birlikte TL’deki değer kaybı hızlandı. Ekonomistler seçimlerin ardından yaptıkları değerlendirmelerde, “Ekonomik bir depreme hazırlıklı olun” mesajı verdi. ‘EKONOMİDE BÜYÜK DEPREME GERİ SAYIM’ Merkez Bankası’nın aylardır bankalara müdahale ettiğini hatırlatan Ekonomist Devrim Akyıl, “Ekonomide büyük depreme geri sayım. Üç iki bir bom. Maalesef bu doğrultuda giden bir hafta yaşadık. Perşembe günü kıyametin provasını gördük. MB’nin son müdahalesinde tüketiciye, halka, son kullanıcıya, KBH’lara, nakit avanslara, 10 bin lira, on beş bin liralara kadar müdahale hakkını kendinde buldu. Ve insanların bir gecede o haklarını ellerinden aldı. Bu tabi bir depreme neden oldu. Allahtan Cuma günü 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’ydı ve piyasalar tatildi, bir geri adım atma fırsatı buldu. Ama bu aslında yaklaşan depremin bir provasıydı. Bir hafta sonra ikinci tur seçim sonrasını göreceğiz” değerlendirmesinde bulundu. ‘PARASAL SIKILAŞMA GELİYOR’ Parasal bir sıkılaşmaya gidildiğini belirten Ekonomist Elif Gökdemir de, “Son bir yıldır ortalıkta dolaşan, hibe boyutuna gelen bedava paraların tamamen geri çağırıldığı, artık bunları rahat rahat bulamadığınız bir döneme giriyoruz. Kredi kartından bile nakit avans çekemediğiniz, tüketici kredilerinin faiz oranlarının 4,5 ya da 5’e vardığı bir sürece giriyoruz. Daha buraya varıldı. Paranın patron olduğu bir yer burası. Herkesin elindeki parayı tutması ve değerlendirmesi gereken yere geldik. Borsada ise bir kolerasyon var. Ortada çok para varsa para borsaya gider ve artar. Parasal sıkılaşma olursa da borsa düşer” dedi. EKONOMİST GEÇER: SERMAYE KONTROLÜ GELİYOR Cumhurbaşkanlığı seçimleri ikinci turunun ardından Dolar ve Euro’da artışın olacağını söyleyen Ekonomist Selçuk Geçer, “Merkez Bankası bile tahmin ediyor. Elde avuçta para yok. Özellikle MB tarafından para bitti. Para bitince piyasayı fonlamıyor hatta piyasadan döviz çeker hale gelmiş durumdaydı. Hatırlayın en son altın rezervleri boşaltıldı ve Kapalıçarşı’dan döviz toplamaya başlandı. Bütün bunların ışığında bankalar da hem yurtdışından altıkları sendikasyon kredilerini döndürmek ve yeni riskler alamamak adına, yüksek faizlere rağmen kredi kullandırtmıyorlar. Hesaplarımızı açtık ve artı paraların hesapta olmadığını gördük. O paraya güvenerek harcama yapıyorsunuz ama para yok hesapta. Bu sermaye kontrollü mü diye soranlar var. Evet bir miktarda sermaye kontrollü diyebiliriz. Kredi vermeyelim, kredi musluklarını iyice kapatalım, döviz alımının önüne geçelim ve dövizi buralarda tutalım. Ne zamana kadar? Seçimlere kadar ondan sonrası döviz 30’da mı, 40’ta mı 45’te mi durur belli değil” diye belirtti. Ekonomist Remzi Özdemir, şu ifadelere yer verdi: “Bugün bankaya sen bir ticari işletme olarak gittiğin zaman taksitli kredi vermiyor sana. 24 ay sonrasını nasıl vereyim sana diyor. Bu enflasyon patlayacak. İnanmıyor. İnanmadığı için diyor ancak günlük faizli kredi kullanabilirsin diyor. Onu da insanlar nasıl yapıyor. Bu gün kullandın, üç gün sonra geri getir diyecek. Ya da 50 ile 60 ile al diyorlar.” ‘KUR ŞOKU VE KREDİ KRİZİNİ SERMAYE KONTROLÜ DE KURTARMAZ’ Kur şoku ve kredi krizinin yaşanacağını ifade eden Ekonomist Turhan Bozkurt, “Sermaye kontrolleri gelecek. Bunun onlarca örneğini anlattım. Onlar resmiyet kazanacak. Ona rağmen biz bu konut krizini kaldıramayacağız. Bakın onaylanan ve ekspertize gönderilen krediler konut kredileri dahi iptal ediliyor. Ticari krediler tamamen durduruldu, geldi gelmekte olan. 29 Mayıs’tan sonra tufan” yorumunda bulundu. ‘EKONOMİK KRİZİN FRAGMANINI GÖRDÜK’ MB’nin nakit avans konusunda aldığı kararı aynı gece geri çektiğine değinen Ekonomist Erdal Sağlam ise, “Piyasalar kitlendi. Perşembe günü yaşadığımız şey önümüzdeki dönemde yaşayacağımız filmin fragmanı. Perşembe günü piyasalar kitlendiği zaman bizim seçim sonrasında toslayacağımız duvarı gördük. Bu duvara kaçınılmaz olarak çarpacağız. Ama ne hızla çarpacağız ve bundan sonra ne kadar sürede ayağa kalkacağız meçhul. Bunun sonucu belirleyecek olan da ikinci tur cumhurbaşkanlığı seçimleridir. Gelecek olanları gördük ama buna rağmen halk ne diyecek ona göre halk kendi çekeceği faturanın bedelinin ne kadar ağır olacağını kendisi belirleyecek seçimlerde” diye belirtti. (MA)