Kürtlerin siyasetinde; magazinin, emeksizlerin, “ben ben” diyen ego anlayışlarının yeri yoktur. Emek, mücadele, fedakarlık, paylaşım, arkadaşlık, yoldaşlık, kabul ve red ilkeleri vardır...
40 yıllık bir geçmişin deneyimlerinden tartışarak, eksiklerin özeleştirisini yaparak ilerlemek geçmişin başarı ve deneyimlerine daha da artılar katar...
Gültan Kışanak, ‘Tarih keşkelerle yazılmıyor’ demişti…
Tutuklu siyasetçi Gültan Kışanak (Kocaeli F Tipi Cezaevi), “ortak liste” tartışmalarına dair Yeni Yaşam Gazetesi’ndeki yazısında; “Seçim sonuçları açıklandığında ‘keşke’ dememek için, şimdi geçmişteki tüm ‘keşkelerin’ muhasebesini yaparak doğru kararı verme zamanı.” demişti...
* Kocaeli F Tipi Cezaevi.
Yazının tamamını okumak için tıklayın.
14 Mayıs seçim sonuçlarına baktığımızda milyonlarca seçmenin siyasi partilerin aday profillerinden ve parti içi demokrasinin yeterli işletilmemesinden kaynaklı olarak sandığa gitmediğini görüyoruz. Kürt siyasetinin seçimlerdeki başarılarına bakalım: HEP’den HDP’ye kadar oylarını artırdığını, 30 Mart 2014 Yerel Seçimlerinde 105 belediye, 31 Mart 2019 Yerel Seçimlerinde ise, 3 Büyükşehir, 5 il, 50 ilçe , 12 belde belediyesi aldığını biliyoruz. Emek ve Özgürlük ittifakı 2018’de %11,70 ile 5.867.302 oy ve 67 vekil çıkardı. 14 Mayıs 2023’te ise %10,53 ile 5.674.141 oy ve 66 vekil çıkardı.
31 Mart 2019 Yerel Seçimlerinden14 Mayıs 2023 Genel Seçimlerine oyların düştüğünü ve milyonlarca seçmenin sandığa gitmediğini sonuçlardan görmek mümkün. Kürt seçmeni politik, iradeli, kabul ve red ilkelerine bağlı, siyaseti okuyabilen, yorumlayabilen bir taban olarak; parti içi demokrasinin yeterince işlemediğini düşünmekte ve sandığı boykot ederek tepkisini göstermektedir.
NOT: 28 Mayıs’tan sonra, HEP’den HDP’ye ve son olarak Yeşil Sol Parti'yle girilen seçimlerde parti içi demokrasiye ilişkin makale ve röportajlarımız olacaktır.
2018 ile 2023 meclis ittifaklarının oy oranlarının karşılaştırması;
Cumhur ittifakı 2018’de %53,66 ile 26.904.024 oy ve 344 vekil, 2023’te %49,37 ile 26.615.749 oy ve 321 vekil aldı.
Millet ittifakı 2018’de %33,95 ile 17.019.808 oy ve 189 vekil, 2023’te %35,13 ile 18.936.820 oy ile 213 vekil aldı.
Emek ve Özgürlük ittifakı 2018’de %11,70 ile 5.867.302 oy ve 67 vekil, 2023’te % 10,53 ile 5.674.141 oy ve 66 vekil aldı.
Diğerler aday ve partiler 2018’de %0,69 ve 0 vekil, 2023’te %4,97 ile 0 vekil aldı.
Özetle; Cumhur ittifakı 2023’te 2018’e kıyasla oyunu %4,29 yani 288.275 oy düşürürken, 23 vekil kaybetti.
Millet ittifakı 2023’te 2018’e kıyasla oyunu %1,18 yani 1.917.012 oy arttırırken, 24 vekil arttırdı.
Emek ve Özgürlük İttifakı 2023’te 2018’e kıyasla oyunu % 1,17 yani 193.161 oy düşürürken, 1 vekil kaybetti
Diğerleri 2023’te 2018’e kıyasla oyunu % 4,28 arttırırken, vekil alamadı.
Cumhur ittifakı her ne kadar 2018’e kıyasla oy kaybı yaşasa da mecliste 321 sandalyeyle çoğunluğu aldı. Millet İttifakı (213) ve Emek ve Özgürlük ittifakı (66) toplamı 279 sandalye alarak mecliste azınlıkta kaldı. Bu durumda mecliste hiçbir ittifak anayasayı tek başına değiştirecek çoğunluğa erişemedi.
2018-2023 Milletvekili Seçimi Oranları Karşılaştırması;
AKP 2018’de % 42,56 ile 295 vekil, 2023 % 35,49 ile 266 vekil çıkardı,
CHP 2018’de % 22,65 ile 146 vekil, 2023’te % 25,38 ile 169 vekil çıkardı,
HDP 2018’de % 11,70 ile 67 vekil, 2023’te % 8,80 ile 62 vekil çıkardı,
MHP 2018’de % 11.10 ile 49 vekil, 2023’te % 10,06 ile 50 vekil çıkardı,
İYİP 2018’de % 9,96 ile 43 vekil, 2023’te % 9,75 ile 44 vekil çıkardı,
Özetle; AKP 2018’e kıyasla 2023’te % 7,07 oranında düşüşle 29 vekil kaybetti,
CHP 2018’e kıyasla 2023’te % 2,73 oranında artışla 23 vekil arttırdı,
HDP 2018’e kıyasla 2023’te % 2,90 oranında düşüşle 5 vekil kaybetti,
MHP 2018’e kıyasla 2023’te % 1,04 oranında düşüşle 1 vekil arttırdı,
İYİP 2018’e kıyasla 2023’te % 0,21 oranında düşüşle 1 vekil arttırdı,
AKP 2018’e oranla 29 vekil kaybederek 266 vekile düştü. CHP’nin 146’dan 169’a yükselttiği vekillerin 39’u ittifak kurduğu partilerin ortak listeden aday olduğu vekillerden oluşuyor. 13 Deva, 10 Gelecek, 3 DP, 10 Saadet Partisine ait. Bu durumda CHP’nin parlamentoda toplam 133 sandalyesi var. Bu yönüyle 2018’e kıyasla CHP ittifaklardan bağımsız sandalye sayısını 13 vekil azalttı. YSP çatı partisi altında seçime giren HDP, 2018’de 67 vekil çıkarırken 2023’te TİP’in seçime ayrı liste ile girişiyle beraber vekil sayısını 62’ye düşürdü. 2018 seçimlerinde oy oranı %11,70 olan HDP, Emek ve Özgürlük İttifakı kapsamında %10,53 oranında oy alarak % 1,17 oranında oylarını düşürmüş oldu. Buna rağmen vekil sayısıyla TBMM’de üçüncü parti olan YSP; AKP, CHP, MHP ve İYİP’den sonra beşinci parti oldu.
Deprem bölgelerindeki illerde AKP’nin oylarına gelince Adıyaman’da 2018’de 191.079 oy alırken, 2023’te 167,631’e düşüş olurken; Hatay’da 2018’de 340,122 oy alırken, 2023’te 295,977’e düşüş olmuş; Malatya’da 2018’de 265.833 oy alırken, 2023’te 195.199’e düşüş olmuş; Maraş’ta 2018’de 391.098 oy alırken, 2023’te 304.720’e düşüş olmuştur. Bu durumda depremden en çok yara alan Maraş, Hatay, Malatya, Adıyaman’da Türkiye genelinde olduğu gibi AKP’nin oylarının düştüğü fakat beklenenden daha az düştüğü gözlemlenmekte. Bu dört ilde 2018 seçimlerinde AKP %48,52 oy alırken, 2023’te %9,17 puanlık bir düşüşle %39,35’e düşmüştür.
