<p style="text-align:justify"></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><b>“BİZDEN” BİRİ: FATMA GİRİK</b><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn1#_ftn1" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[*]</span></sup></a></span></p> <p style="text-align:justify"></p> <p align="right" style="text-align:right"><span style="font-size:16px;">TEMEL DEMİRER</span></p> <p align="right" style="text-align:right"></p> <p align="right" style="text-align:right"><span style="font-size:16px;">“Fatma bir bakardı,</span></p> <p align="right" style="text-align:right"><span style="font-size:16px;">dünya maviye boyanırdı.”<a name="_ftnref1"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn1#_ftn1" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[1]</span></sup></a></span></p> <p style="text-align:justify"></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Atillâ Dorsay, ‘Yeşilçam’dan 100 Portre’ başlıklı yapıtında “Çalışkan, üretken, sinemaya tutkuyla bağlı, sanki oyuncu olarak doğmuş, o kendine özgü sanatçılardan”<a name="_ftnref2"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn2#_ftn2" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[2]</span></sup></a> diye söz eder; 12 Aralık 1942’de İstanbul’da doğup, 24 Ocak 2022 günü aramızdan ayrılan Fatma Girik’ten…</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Bir çınar daha devrildi.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Menekşe gözlü güzel dolu dolu yaşadı, sessiz sedasız ayrıldı; William Shakespeare’in, “Vazgeçtim bu dünyadan tek ölüm paklar beni,/ Değmez bu yangın yeri, avuç açmaya değmez,” dizeleri ile ya da Franz Kafka’nın, “Ölümün olduğu bu dünyada, hiçbir şey çok da ciddi değildir aslında,” satırlarının altını çizercesine!</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><i>Yaşamı, duruşu, davranışları sanatçılığının kanıtıydı.</i></span></p> <p align="center" style="text-align:center"><span style="font-size:16px;">* * * * *</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Onu kaybetmek; sizi bilmem ama beni etkiledi; düşündürdü; Michel de Montaigne’in, “En büyük bilgelik ölümden korkmamayı öğrenmektir”; Denis Diderot’nun, “Ölüm hayat kadar doğal olduğu hâlde, neden bu kadar korkarız?”; Lucretius’un, “Madem ki ölümün önüne geçilemez, ne zaman gelirse gelsin”; Epikuros’un, “Ölümden niçin korkayım ki, ben varken o yok, o varken ben yokum,” uyarılarını anımsatarak!</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Kolay mı?</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Jack London’un, “Ölüm acı vermez; acı veren şey, yaşamdır,” saptamasına eklenebilecek tek şey: “Erdem, ölümlülerin bu dünyada sahip olabilecekleri en büyük ölümsüzlüktür,” diye haykıran Stefan Zweig’ın satırlarıdır…</span></p> <p align="center" style="text-align:center"><span style="font-size:16px;">* * * * *</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Erdemliydi… Güçlü ve etkileyici bir kadındı; hatta “Fatma Girik, dalda erik” diye bir tekerlemesi bile vardı…</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Politik duruşuyla alçakgönüllü, samimi, dobra, şımarmamıştı; sevecendi.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">57 yıllık hayat arkadaşı Memduh Ün’ün zor günlerinde yanı başından ayrılmayan; Mecnun’un (Memduh Ün’ün) sağlık durumu kritik seviyedeyken gelen dizi teklifini reddeden modern zamanların Leyla’sıydı O.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Ayrıca yaşamı -pazar alışverişini kendisi yapacak kadar- mütevazı idi. ‘Söz Fato’da programında 4. kattan atlayacak -ki felç olmanın eşiğinden dönmüştü- kadar koca yürekli, gözü karaydı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Perihan Savaş’a, “Onda ego diye bir şey yoktu”; Cüneyt Arkın’a, “Cesur insandı,”<a name="_ftnref3"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn3#_ftn3" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[3]</span></sup></a> dedirten dik duruşlu, politik ve iyi bir sanatçıydı.</span></p> <p align="center" style="text-align:center"><span style="font-size:16px;">* * * * *</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">“Kah köylü bacı, kah şımarık zengin kızıydı, sokak sürtüğü de oldu, fedakâr anne de oldu, hem kanlı Nigar, hem şoför Nebahat’tı. Asla biat etmedi. İktidarların değil, halkın sanatçısı oldu.”<a name="_ftnref4"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn4#_ftn4" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[4]</span></sup></a></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Bu özellikleriyle “Toplumsal mücadelelerde ve haksızlıklar karşısındaki tepkilerde Fatma Girik ismi hep ön plana çıktı. Madenci yürüyüşlerinde yer aldı. Sendikalaşma süreçlerinde ezilmişlerin yanında kendini ve gücünü gösterdi. Metin Göktepe cinayetinin aydınlatılması sürecinde attığı kritik ve güçlü adımlar hâlâ aklımızdadır. Onurlu, dimdik ve devrimci bir duruşu vardı. Bu duruşunu alelade bir vatandaş, dev bir sanatçı ve bir siyasetçi olarak yaşamının son anına kadar korudu.”<a name="_ftnref5"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn5#_ftn5" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[5]</span></sup></a></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Örneğin yapımcısı olduğu ‘Söz Fato’da Metin Göktepe’nin önceden bazı çevrelerce zaten tehdit edildiğini ve konuya ilişkin gerçeklerden söz ettiği için programı “Sen sadece kızına hâllenen adamlara tükürecektin,” diyen Kanal D yayın editörü tarafından sonlandırılmıştı…</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Gücü yettiğince emeğin, insan(lık)ın yanında durdu. Kadına şiddete karşı mor çatıya katkısından, 1 Mayıs’lara kadar, Onu, hep ezilenlerin safında görürsünüz. Maden-İş Sendikası’nın 1991’de Zonguldak’tan Ankara’ya yönelen yürüyüşünde olduğu gibi…</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Hatırlayın: 1 Mayıs 1978’ kortej sorumlusu Fatma Girik’ti; elinde megafonuyla kortejin en önündeydi; sancağı Kadir İnanır taşırken; slogan sorumlusu Tarık Akan; yürüyüş düzeni sorumlusu da Kemal Sunal idi.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Hasılı politik duruşu ve entelektüelliği ile dönemindekilerin fersah fersah önündeydi.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Böylelikle sadece bir Yeşilçam yıldızı değil; güçlü bir kadın olarak rol model oldu.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Toplum kurallarına göre yaşamadı; toplumsal baskılara boyun eğmedi; Memduh Ün hayat arkadaşıydı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Güzeldi; lakin botoksa, estetiğe prim vermedi, doğal yaşlandı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Döneminin kadını olmadı. Halktan yanındaydı, güçsüzlerin yanında oldu.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Şişli Belediye Başkanlığı yaptı. Belediye başkanlığı döneminde sinemadan kazandığı para ile satın aldığı evi, belediye işçilerinin maaşını ödemek için sattı. “Başkan olmadan önce üç evim bir arabam biraz da param vardı,” demişti devir teslim töreninde; “Şimdi bir evim bir arabam ve hiç nakit param yok!” vurgusuyla gülümseyerek!</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Çocukluğuna ilişkin bir anlatısında, “İlk başrol oynadığım filmden bin lira aldım ve anneme verdim. Ondan iki şey istedim. Bir mavi bluz ve bir kilo muz. 14 yaşıma kadar hiç muz yememiştim,” diyen içtenliği ve hâlden anlarlığıyla emeğin, insan(lık)ın yanında durdu</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><i>Onu, “En soldaki en Kemalist” diye niteleyenler olsa da O; ezilenlerin sol popülist mücadelesinin popüler simgesiydi…</i></span></p> <p align="center" style="text-align:center"><span style="font-size:16px;">* * * * *</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">12 yaşındayken karşısına dikilip, “Ben aktris olacağım” dediği babasından “Ne olursan ol, ama adam gibi ol” yanıtını alan Ona “ne”liği atfederseniz atfedin; ‘Irazca’ydı, ‘Ezo Gelin’di, ‘Şoför Nebahat’tı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">1971’de Yılmaz Güney ile çevirdiği ‘Acı’ unutulmazdı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">‘Yılanların Öcü’ndeki müthiş oyunculuğu hâlâ hatırlanır.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Atıf Yılmaz’ın ‘Kambur’unda canlandırdığı ‘Azize’ rolü müthişti.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">‘Boş Beşik’ filminde kartal ile sahnesi hafızalara kazınmıştı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">‘Kızgın Toprak’taki rolü ile beni her zaman etkilemişti.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Aliye Rona ile sinemanın “güçlü kadın” karakterlerinin zirvesiydi.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">“Fatma Girik’in ortak belleğimizde yer etmesinin asıl nedeni filmlerde rol alması olmasına rağmen yaşarken de en az tartışılan yanı oyunculuğu oldu.”<a name="_ftnref6"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn6#_ftn6" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[6]</span></sup></a></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Her role girebilen, her rolü başarıyla taşıyabilen usta oyuncuydu.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Şımarık zengin kızından, Japon işi robota ve hatta çilekeş köylü kadınına kadar her türlü rolün hakkını vererek oynamıştı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Sinemanın en beğenilen kadın oyuncularından biriydi. Başına buyruk, inandığını söylemekten çekinmeyen yapısı rollerini de etkiledi.<a name="_ftnref7"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn7#_ftn7" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[7]</span></sup></a></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">1960’da Memduh Ün’ün yönettiği ‘Ölüm Peşimizde’ adlı filmle hayatının dönüm noktasını yaşadı ve yaklaşık 180 filme imza attı... Her zaman söyleyecek sözü olan, derdi olan filmlerde rol aldı. Doğrularımdan asla vazgeçmedim diyen sanatçı, “Birilerine hoş görüneyim diye doğrumu söylemekten kaçınmadım. Daha doğrusu çekincem olmadı. 77 yıldır gerçek bir kadın oldum. Gerçeklerden çekinmeyen ben, sinemada da gerçekleri yansıtan yapımlarda rol aldım. İyi ki aldım. Ülkemin vatandaşının derdi benim de derdim olmalıydı bir sinemacı olarak. Sinema da bunu aktaracak en güçlü alanlardan. Birilerine bu derdi sinemayla anlatarak onları bu konuda dert sahibi yaptıysam, faydam olduysa ne mutlu,” cümlelerini kullanmıştı.<a name="_ftnref8"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn8#_ftn8" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[8]</span></sup></a></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Özetle; “Kahramanlara hayat veren, kendi de bir kahraman olan Fatma Girik”in<a name="_ftnref9"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn9#_ftn9" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[9]</span></sup></a> “Büyüleyici bir ışığı vardı” ve “Aşkını, tutkusunu, yeteneğini, direnişini gözlerinde taşırdı”!<a name="_ftnref10"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn10#_ftn10" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[10]</span></sup></a></span></p> <p align="center" style="text-align:center"><span style="font-size:16px;">* * * * *</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Hani “Bir yıldız kaydı” denir ya; tam da öyle!</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Masmavi bir ışıktı, asla eyyamcı ve her devrin insanı olmadı</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Usta bir oyuncuydu.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Cengâver bir duruş sergiledi.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Müthiş bir oyun gücü vardı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Onurlu bir hayat yaşadı. Güçlü ve donanımlı bir insandı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Geride bıraktığı eserleri ile anılacaktır.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Her zaman halkın safındaydı. Bazı koç yiğitler gibi güce biat etmedi, teslim olmadı, boyun eğmedi, zulmün safında olmadı.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">2019’daki bir röportajda, “Herhangi bir vasiyetiniz var mı?” sorusuna; “Öldüğümde arkamdan kötü konuşmasınlar bana yeter! Kimsenin canını yakmadım, kimseye kötülük yapmadım, kul hakkı yemedim, kimseyi hor görmedim, kimseye şımarıklık ya da güç gösterisi yapmadım. En önem verdiğim şey bu. İyi insan olmak, dünyadaki her şeyden daha zordur. Sanatımın da hakkını verdim. Halkın sanatçısı oldum,” yanıtını veren Fatma Girik hakkında yazılanlar, Örneğin Hülya Koçyiğit için yazılmayacaktır.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">Sinemadan döneme damga vurmuş Fatma Girik geçti; unutulmayacak; daima özlenecek!</span></p> <p style="text-align:justify"></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;">17 Şubat 2022, 17:51: 48, İstanbul.</span></p> <p style="text-align:justify"></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><b><i>N O T L A R</i></b></span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn1"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftn1#_ftn1" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[*]</span></sup></a> Güney Dergisi, No:100, Nisan-Mayıs-Haziran 2022…</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref1#_ftnref1" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[1]</span></sup></a> Fahrettin Cüreklibatur/ Cüneyt Arkın.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn2"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref2#_ftnref2" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[2]</span></sup></a> Atillâ Dorsay, Yeşilçam’dan 100 Portre, Horizon International Yayınları, 2015, s.100.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn3"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref3#_ftnref3" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[3]</span></sup></a> “Hoşça kal Fatma Abla”, Sözcü, 25 Ocak 2022, s.2.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn4"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref4#_ftnref4" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[4]</span></sup></a> Yılmaz Özdil, “Fatma Girik”, Sözcü, 26 Ocak 2022, s.20.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn5"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref5#_ftnref5" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[5]</span></sup></a> “Muammer Keskin: Dimdik ve Halkçı Yıldıza Veda Edildi”, Birgün, 28 Ocak 2022, s.15.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn6"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref6#_ftnref6" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[6]</span></sup></a> Alin Taşcıyan, “Fatma Girik Ortak Belleğimiz”, Cumhuriyet, 31 Ocak 2022, s.14.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn7"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref7#_ftnref7" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[7]</span></sup></a> Sevin Okyay, “Menekşe Gözlü Yıldız Kaydı”, Birgün, 25 Ocak 2022, s.15.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn8"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref8#_ftnref8" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[8]</span></sup></a> Öznur Oğraş Çolak, “Halkın Fatma Ablası”, Cumhuriyet, 25 Ocak 2022, s.13.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn9"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref9#_ftnref9" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[9]</span></sup></a> Hikmet Altınkaynak, “Fatma Girik, Kahramanları Canlandıran Bir Kahramandı…”, Cumhuriyet, 3 Şubat 2022, s.11.</span></p> <p style="text-align:justify"><span style="font-size:16px;"><a name="_ftn10"></a><a href="file:///C:/Users/PC/Downloads/0BRZBERFAT.doc#_ftnref10#_ftnref10" title=""><sup><span style="text-decoration:none">[10]</span></sup></a> Zeynep Oral, “Ardından”, Cumhuriyet, 25 Ocak 2022, s.13.</span></p> <p style="text-align:justify"></p>