HABER MERKEZİ- Fransa’da 1412’de doğan Jeanne d'Arc, Fransa-İngiltere arasında cereyan eden Yüzyıl Savaşları'nın en yoğun dönemlerinde yaşadı. İngiltere’ye karşı verdiği mücadele ile adını tarihe kazıyan Jeanne d’Arc, kadınların da savaşçı olabileceğini halkına kanıtladı. Jeanne, ihanet sonucu yakalanıp İngiliz yanlısı Beauvais Piskoposu Pierre Couchon başkanlığındaki bir engizisyon mahkemesinde “erkek giysileri giyip savaşan ve gaipten sesler duyan bir kâfir” olduğu öne sürülerek henüz 19 yaşındayken 30 Mayıs 1431 tarihinde Rouen kentinde 10 bin kişinin toplandığı Vieux-Marchè meydanında diri diri yakıldı.
Jeanne, 7 Temmuz 1456’da, katledilişinden 25 yıl sonra yeniden yargılanma kararı ile beraat etti. 490 yıl sonra ise öldürme kararını veren aynı kilise tarafından “azize” ilan edildi.
Tarihte bugün yaşanan bazı gelişmeler:
1861: Cinsiyet kromozomlarını keşfeden Amerikalı bilim insanı Nettie Maria Stevens doğdu. Biyolojik cinsiyetin nasıl belirlendiğiyle ilgilenen Nettie, böcek kromozomları üzerindeki gözlemlerini kullanarak, kromozomların cinsiyetler arasında farklı olduğunu keşfetti. Kromozomların gözlemlenebilir farklılıklarının, bir bireyin erkek veya dişi olup olmadığıyla ilintisi ilk kez gözlemleniyordu. Nettie, un kurdundaki gözlemlerinde kurtların biri büyük kromozomlu, diğeri küçük kromozomlu iki tür sperm ürettiğini gördü. Bu araştırmada büyük kromozomlu sperm yumurtaları döllendiğinde dişi, küçük kromozomlu sperm yumurtaları döllendiğinde erkek yavru üretti. Ancak Nettie’nin keşfi, kadın araştırmacıların baskılandığı bu süreçte, dönemin önde gelen erkek araştırmacılarına atfedildi. Nettie, 4 Mayıs 1912’de, 51 yaşındayken meme kanserinden hayatını kaybetti.
Nettie’nin bulduğu cinsiyet kromozomu çifti, daha sonra X ve Y kromozomları olarak tanımlandı.
1905: Fransa’da matematik profesörü olan ilk kadın Marie-Louise Dubreil-Jacotin doğdu. Marie, akışkanlar mekaniği ve soyut cebir üzerine çalışmaları ile tanınıyor. Marie, 19 Ekim 1972’de hayatını kaybetti.
2015: Mêrdîn’in (Mardin) Kerboran (Dargeçit) ilçesinde yapılan ve Heskîf (Hasankeyf) başta olmak üzere birçok yeri sular altında bırakacak olan Ilısu Barajı güzergâhında bulunan çevre yolunda "güvenlik kulübeleri"nin yapımına başlanması nedeniyle kadınlar çevre yolunda oturma eylemi gerçekleştirdi. 2006-2007 yıllarında temeli atılan barajın “güvenliğini sağlama” iddiasıyla bölgede 20'yi aşkın karakol yapılmıştı. Ardından da yurttaşların tapulu arazilerine el konularak kulübe yapımına başlandı. Güzergah üzerine 3 yeni "güvenlik kulübesi" yapılmaya başlanınca Barış Anneleri öncülüğünde kadınlar çevre yoluna çıkarak oturma eylemi yaptı.
2015: Mersin'in Tarsus ilçesinde 11 Şubat 2015’te yakılarak katledilen Özgecan Aslan’ın ardından kadın katliamlarında en ağır cezaların verilmesi için harekete geçen kadınlar, kamuoyunda “Özgecan Yasası” olarak bilinen yasanın Meclis'te kabul edilmesi için kampanya başlatmıştı. Kampanya kapsamında 1 milyondan fazla imza toplandı. Kanun teklifi Meclis Başkanlığı’na sunuldu.
2018: Türk-İş'e bağlı Petrol-İş Sendikası’na üye oldukları için işten atılan Flormar işçilerine el sallayarak destek veren 7 işçi daha işten çıkarıldı. İşçiler, fabrika yönetiminin "Departmanda iş değişikliğini, atılan işçilerin çalıştığı bölümde işçiye gerek kalmadığını" ileri sürdüğünü dile getirdi.
2019: Fransa’nın başkenti Paris’teki Republique Meydanı’nda yüzlerce kişinin katıldığı gösteride kadına yönelik şiddet protesto edildi. Kadın hakları alanında çalışmalarıyla bilinen sivil toplum kuruluşları tarafından düzenlenen protestoya katılanlar, kadına yönelik şiddetin cezasız kalmamasını istedi. Gösteri sırasında yılın başından bu bugüne dek katledilen 74 kadın için, 74 saniyelik saygı duruşu düzenlendi. Her yaştan ve meslek grubundan kadınların katıldığı gösteriye, erkeklerin de destek verdiği gözlendi.
2019: Oyuncu Jale Aylanç, hayatını kaybetti. 23 Mart 1948’de İstanbul’da doğan Jale, sanat hayatına, 1964 yılında Halkevleri’nde tiyatro ile başladı. Ertesi yıl Orhan Elçin Tiyatrosu'nda sahneye çıkmaya devam eden Jale, daha sonra Ankara Birlik Tiyatrosu Sahnesi'nde, Ankara Sanat Tiyatrosu'na sahne aldı. Tiyatroyla birlikte seslendirme çalışmalarına da başlayan sanatçı, TRT'nin ilk dublaj ustalarından biridir. Jale Aylanç, kamera karşısına da geçerek, sinema ve dizi filmlerde rol aldı. Sanatçı geçtiğimiz yıl bugün hayata gözlerini yumdu.
2020: 26 Haziran İşkenceye Karşı Mücadele Ve İşkence Görenlerle Dayanışma Günü’nde Diyarbakır’da evine düzenlenen baskında 3 buçuk saat boyunca köpekli işkenceye uğrayan ve ardından gözaltına alınan Tevgera Jinên Azad (TJA) aktivisti Sevil Rojbin Çetin, gözaltında tutulduğu Mardin emniyetinden adliyeye sevk edildi. Rojbin, çıkarıldığı mahkemece “örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklandı.
2020: Kırkyama Kadın Dayanışması ve FeminAmfi üyeleri, “İstanbul Sözleşmesi uygulansın, kadınlara yaşam iş ve gelir güvencesi sağlansın” talebiyle, İstanbul Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü'nü işgal ederek pankart astı. Binaya “Artık Yeter! Kadınlar Yaşam Güvencesi İstiyor!" pankartı asan kadınlar, “Susmuyoruz, korkmuyoruz, itaat etmiyoruz”, “Gülistan Doku isyanımızdır” sloganları attı. Eylemi gerçekleştiren kadınlar, binaya gelen polisler tarafından gözaltına alındı.
2021: Kanada tarihinde bir ilk gerçekleştirilerek, yerli İnuit halkından Mary Simon, genel valilik görevine atandı.
( Kaynak: JINNEWS )
